Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł od 2011-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zbiersk
Fragment centrum wsi
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	kaliski
Gmina	Stawiszyn
Strefa numeracyjna	(+48) 62
Kod pocztowy	62-830
Tablice rejestracyjne	PKA
SIMC	0209332
Położenie na mapie gminy Stawiszyn Zbiersk
Położenie na mapie powiatu kaliskiego Zbiersk
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Zbiersk
Położenie na mapie Polski Zbiersk
51°57′12″N 18°08′00″E/51,953333 18,133333
Multimedia w Wikimedia Commons

"Fabryka cukru" w Zbiersku

Zbiersk – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kaliskim, w gminie Stawiszyn.

Do 1954 roku siedziba gminy Zbiersk. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.

Zobacz też[edytuj]

Zbiersk-Kolonia Zbiersk-Cukrownia

Położenie[edytuj]

Zbiersk położony jest w niewielkiej odległości od ważnych ośrodków:

Historia[edytuj]

Pochodzenie nazwy Zbiersk nie jest dokładnie znane. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od zbirsko – skupisko,zbiorowisko chodzi tu prawdopodobnie o to, iż Zbiersk leżał pośród zbiorników wodnych których jeszcze na początku XX wieku było kilkanaście. Zbiersk, ale w formie Sezibersco występuje już w roku 1063. W roku 1103 Zbiersk jest posiadłością należącą do klasztoru w Mogilnie i nazwa jego brzmi Sebersko, a w późniejszych czasach zmienia się z Sebersko na Zbiersko. W XVI i 1 poł. XVII w. częściami lub w całości była własnością szlachty zagrodowej Zbierskich. W 1562 r. jedną część miał Marcin Zbierski Sierszeń, a inną podzielili między siebie bracia Wojciech i Stanisław Zbierscy Czarnuchowie. W 6 lat później człon wsi po bracie Janie Zbierskim Elżbieta Maciejowa Zarzewska zbyła pisarzowi ziemskiemu kaliskiemu Bartłomiejowi Kotyńskiemu, który w tym samym roku wziął w zastaw część Zbierska od Stanisława Zbierskiego Czarnuchy. Wtedy też Bartłomiej zapisał tu posag żony Róży Suchorzewskiej. Oprócz niego wieś częściami w 1579 roku miało także 5 Zbierskich. W 13 lat później Bartłomiej Kotyński nabyte wcześniej człony Zbierska dał córce Jadwidze Maciejowej Wężyk Widawskiej. W tym samym roku Jakub Zbierski Spytek zbył część Janowi Lipskiemu z Jastrzębnik, który w 1579r. kupił również człon od Jadwigi z Kotyńskich Widawskiej. Po nim przejął najpierw syn Stanisław i w 1610r. sprzedał przyrodniemu bratu Andrzejowi, który - oprócz Piotra Zbierskiego Czarnuchy i Andrzeja Grodzickiego - jako właściciel części wzmiankowany w 1618r. Później część Lipskich nazwano Lipszczyzną i w 1643r. jej dziedzic Stanisław Lipski zastawił u Świętosława Czackiego. Z kolei po Stanisławie mielsi synowie i Stanisław Lipski swoją ojcowiznę w Zbiersku zbył w 1679r. Andrzejowi Boguckiemu, którego syn Sebastian Stanisław w 1685r. kupił dalszą część wsi od Władysława Lipskiego, brata Stanisława. Natomiast człon Zbierskich w 1643r. należał do Joanny Zbierskiej, a później do Jana Zbierskiego Czarnuchy, po śmierci którego w 1659r. spisano inwentarz. Następnie tę część wsi dostała córka Jana Anna Zbierska i w 1684r. wraz z synem Janem Gorzyckim i drugim mężem Janem Franciszkiem Czachórskim sprzedała Zygmuntowi Lasockiemu. Natomiast trzeci człon Zbierska Andrzej Grodzicki trzymał do 1654r. i zbył Marcinowi Swieykowskiemu (Świejkowskiemu), który jako jej właściciel wzmiankowany jeszcze w 1665r. Z kolei po śmierci Zygmunta Lasockiego przed 1707r. przejął syn, podczaszy wyszogrodzki Maciej i z czasem skupił całą wieś w swoich rękach. Następnie sprzedał ją w 1727r. za 61 836 zł pisarzowi ziemskiemu kaliskiemu Stanisławowi Gostyńskiemu, od którego 3 lata później nabył za 70 000 zł Bogusław Kożuchowski herbu Doliwa, ożeniony z Zofią Gostyńską. Z kolei co najmniej od 1759r. właścicielem był sędzia wieluński Stanisław Kożuchowski, który w tym roku przeprowadził remont prezbiterium miejscowego kościoła i pobudował nawę. Natomiast w 1771r. Zbiersk był w posiadaniu szambelana królewskiego Leona Gąsiorowskiego herbu Ślepowron, a wkrótce - w wyniku zajazdu - dostał się w ręce małżonków Jakuba i Franciszki Przespolewskich. Następnie w 1775r. ponownie włości te przejął w posiadanie Leon Gąsiorowski, a właścicielem po Stanisławie Kożuchowskim od 1797r. został jego syn Antoni Kożuchowski. Z kolei za 320 000 złp nabył Zbiersk syn Tadeusz i 6 lat później sprzedał Konstantemu Kręskiemu, ożenionemu z Brygidą z Kożuchowskich. Następnie w 1847r. od Konstantego włości nabył Wilhelm Aleksander Repphan, który mieszkał we dworze petryckim i od 1839r. dzierżył Petryki, Bartodzieje, Ostrówek i Łyczyn. Po nim w 1881r. kolejnym właścicielem dóbr został August Repphan (syn Beniamina), a 3 lata później przejęła Spółka Buraka Cukrowego i Rafinerii "Zbiersk" W. A. Repphan. Następnie trzymała Spółka Akcyjna Cukrowni i Rafinerii "Zbiersk". Do zniszczenia Zbierska przyczyniły się napady nieprzyjacielskie. W roku 1306 najazd litewski, który sięgnął aż pod Kalisz nie ominął także Zbierska. Przez te tereny ciągnęli także i Krzyżacy w 1331 roku. Stacjonowały tu również i wojska szwedzkie które wtargnęły na ziemie polskie w lipcu 1659 roku. Przemarsz wojsk szwedzkich znaczyły pożary, zgliszcza, ograbione chaty, dworki i osiedla. W czasie tej rabunkowej wojny spłonął pobliski Stawiszyn, a można przypuszczać, że nie oszczędziły grabieżcze wojska i Zbierska skoro po upływie całego stulecia ludność Zbierska liczy w 1759 roku zaledwie 84 osoby. Wiek XVIII to okres ciągłych wojen, niepokojów i waśni magnaterii, które doprowadzają do upadku Polski i rozbiorów. Zbiersk wraz z Ziemią Kaliską dostaje się po drugim rozbiorze w 1793 roku pod zabór pruski, włączony do tak zwanego "Regeneracji Poznańskiej". Kiedy w rok później wybucha Powstanie Kościuszkowskie tereny Zbierska i Stawiszyna zostają opanowane przez powstańców i stają się poważnym ośrodkiem ich działalności na terenie Ziemi Kaliskiej. 31 sierpnia 1794 roku między Zbierskiem a Stawiszynem około 300 chłopów uzbrojonych w kosy i piki zatarasowało drogę wojskom pruskim pod dowództwem por. Milken którego zadaniem było utrzymanie komunikacji pomiędzy Koninem a Kaliszem. Dopiero ogniem artylerii udało się im odeprzeć atak powstańców i dotrzeć do Kalisza. Po klęsce Niemców w 1806 roku zostaje utworzone Księstwo Warszawskie w skład którego wchodzi Ziemia Kaliska a wraz z nią i Zbiersk. W 1813 roku przez Zbiersk, Stawiszyn wracają wojska Napoleońskie z nieudanej wyprawy na Rosję. 16 km od Zbierska pod Kokaninem dochodzi do bitwy pomiędzy cofającymi się wojskami francuskimi pod dowództwem gen. Regniera, a ścigającymi je wojskami rosyjskimi. Po klęsce Napoleona w 1813 roku Księstwo Warszawskie dostaje się pod okupację carskiej Rosji. Na wieść o wybuchu powstania listopadowego, na czele polskich sił zbrojnych w Kaliskiem stanął generał Józef Gabriel Biernacki. Po wsiach i miastach powstaje straż bezpieczeństwa przekształcona na "gwardię ruchomą", która liczyła 27,211 ludzi, broń palną posiadało zaledwie ponad 1600 żołnierzy, reszta była uzbrojona w kosy osadzone na sztorc. Wśród tych ostatnich byli także mieszkańcy Zbierska , o czym krążą ustne wiadomości pośród tutejszych mieszkańców. Po upadku powstania listopadowego rozpoczyna się w Królestwie ucisk narodowy, połączony z kryzysem gospodarczym. Brutalne postępowanie władz carskich spowodowało skutek przeciwny niż zamierzał zaborca. W 1848 roku wybucha powstanie w zaborze pruskim. Główną siłą tego powstania byli chłopi - kosynierzy, którzy okryli się wieczną sławą na polach Wrześni, Miłosławic i Pleszewa. Przez kordon do pobliskiego Pleszewa przedziera się i młodzież ze Zbierska. Nasilenie nastrojów rewolucyjno - patriotycznych doprowadzi do powstania w 1863 roku. Miało ono silny oddźwięk i na tutejszym terenie. Rozległe lasy ciągnące się od Zbierska w stronę Konina stwarzały dobrą bazę operacyjną dla powstania. W roku 1879 ludność Zbierska liczy 1500 osób. Dobra Zbierskie są w tym czasie w posiadaniu znanego niemieckiego kapitalisty Repphana członka znanego rodu kaliskich Rephanów. Rodziny, która w dużym stopniu przyczyniła się do rozwoju przemysłu na tych ziemiach.

W roku 1852 wybudował swoją "fabrykę cukru". Założona przez Repphana fabryka służyć miała jako warsztat gospodarski przeznaczony do przerobu buraków z własnych majątków. Do rozwoju Zbierska przyczynia się połączenie Zbierska z Kaliszem i Koninem dzięki wybudowanej szosie w 1869 roku. W roku 1885 wybudowano szkołę dla dzieci rolników we wsi Zbiersk. Drugą szkołą w Zbiersku była szkoła Fabryczno - Dominikalno - Kolejowa 3 klasowa /6 oddziałowa/. Mieściła się w gmachu fabrycznym wybudowanym w roku 1905.

W 1914 roku wybudowano kolej wąskotorową od Zbierska do Opatówka.

W 1919 roku starania ówczesnego dyrektora Cukrowni Zbiersk Leona Nowakowskiego, zorganizowano Ochotniczą Straż Pożarną przy Cukrowni Zbiersk.

W październiku 1923 roku rozpoczęto budowę kolei ze Zbierska do Kucharek.

W 1938 roku został wybudowany piętrowy gmach gminy Zbiersk. Kilka lat przedtem wybudowano remizę OSP w Zbiersku.

W 1933 roku uruchomiono Agencję Pocztowo - Telefoniczną.

W roku 1933 oddana została do użytku nowa szkoła, której koszt budowy wyniósł około 70.000 zł. W nowej 8 oddziałowej szkole rozpoczęło naukę 414 uczniów.

Od razu po wyzwoleniu na terenie gminy Zbiersk rozpoczęło organizację szkolnictwa podstawowego pod przewodnictwem byłego Kierownika Szkoły w Zbiersku Mieczysława Perlińskiego. Powstały szkoły podstawowe w Zbiersku, w Kol. Zbiersk, Przyranie, w Dzierzbinie, w Zamętach i na Werginkach.

W wyniku reformy administracyjnej 1 stycznia 1973 miejscowość została podzielona na Zbiersk i Zbiersk-Cukrownia.

Zabytki[edytuj]

 Osobny artykuł: Kaplica cmentarna w Zbiersku.

Tuż przy szosie od południa Zbiersk posiada cenny zabytek kaplicę cmentarną w stylu neomauretańskim z roku 1730 ufundowaną przez rodzinę Kożuchowskich. Jest ona jedną z dwu tego typu budowli w Polsce. Niestety kaplica ta nie jest wpisana do rejestru zabytków przez co nie można było zapobiec barbarzyńskiej przebudowie kopuły. Zdjęcia kaplicy z 1941 roku i jej pierwotny wygląd można znaleźć w serwisie fotopolska.eu.

Do zabytków należy także kościół drewniany św. Urszuli.

Niezwykle ciekawy był wynik badań archeologicznych przeprowadzonych przez prof. dr Józefa Kostrzewskiego z Poznania w roku 1924 na terenie Łysych Gór. Znaleziono tam zabytki z epoki kamiennej środkowej i młodszej, z epoki brązu, kultury Łużyckiej, grobów skrzynkowych i kloszowych, przedmioty z okresu latańskiego, rzymskiego oraz wczesnego średniowiecza, a nawet czasów nowożytnych z pewnymi tylko przerwami. Liczne przedmioty krzemienne jak noże, skrobacze, rydle z epoki kamiennej, jak i ułamki naczyń oraz kości zwierzęcych znajdowane na terenie tychże wydm wskazują na poważne skupisko osadnicze w tej epoce. W 2006 archeolog Mirosław Andrałojć i elektronik Piotr Szyngiera dokonali odkrycia Skarbu ze Zbierska.

Edukacja[edytuj]

Przedszkola[edytuj]

• Publiczne Przedszkole Samorządowe w Zbiersku

Szkoły podstawowe[edytuj]

• Szkoła Podstawowa im. Jana III Sobieskiego w Zbiersku

Gimnazja[edytuj]

• Gimnazjum w Zbiersku

Sport[edytuj]

Piłka nożna:

• CKS Zbiersk

wędkarstwo koło PZW Zbiersk

Religia[edytuj]

 Osobny artykuł: Kościół św. Urszuli w Zbiersku.

 Osobny artykuł: Kościół Matki Boskiej Różańcowej w Zbiersku.

12 października 2003 roku ks. bp. Stanisław Napierała poświęcił krzyż i plac pod budowę nowego kościoła. Projekt kościoła został wykonany przez inż. Jerzego Kociołowicza. 15 kwietnia 2004 roku rozpoczęto budowę kościoła. Dzięki staraniom ks. kan. Bogdana Czyżniejewskiego w październiku 2005 roku wbudowano kamień węgielny sprowadzony z Nazaretu. We wsi działa też Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy Zbiersk^[1].

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Miejsko-Gminny Osrodek Kultury w Zbiersku

p • d • e Gmina Stawiszyn Siedziba gminy: Stawiszyn Sołectwa Długa Wieś Pierwsza • Długa Wieś Druga • Długa Wieś Trzecia • Nowy Kiączyn • Petryki • Piątek Mały • Piątek Mały-Kolonia • Piątek Wielki • Pólko • Ostrówek • Werginki • Wyrów • Zbiersk • Zbiersk-Cukrownia • Zbiersk-Kolonia Wsie niesołeckie Łyczyn • Miedza • Stary Kiączyn • Złotniki Małe-Kolonia