Tworzenie stron internetowych

	Zdzieszowice
	Zdzieszowice
	; Pomnik Powstańca Śląskiego w centrum
Herb Zdzieszowic	Flaga Zdzieszowic
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	krapkowicki
Gmina	Zdzieszowice; gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1962
Burmistrz	Sybila Zimerman
Powierzchnia	12,351 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 11 733; 950,0 os./km²
Strefa numeracyjna;	77
Kod pocztowy	47-330
	Położenie na mapie województwa opolskiego Zdzieszowice
	Położenie na mapie Polski Zdzieszowice
	50°25′09″N 18°07′25″E/50,419167 18,123611
TERC; (TERYT)	1605054
SIMC	0966040
	Urząd miejski ul. Bolesława I Chrobrego 34; 47-330 Zdzieszowice
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Zdzieszowice (ujednoznacznienie).

Zdzieszowice (niem. Deschowitz) – miasto na Górnym Śląsku, w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Zdzieszowice. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego. Na terenie miasta znajdują się Zakłady Koksownicze "Zdzieszowice" największy i najnowocześniejszy producent koksu w Polsce i Europie.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 12 908 mieszkańców^[2].

Spis treści

1 Położenie
2 Geologia
3 Nazwa miasta
4 Historia
5 Burmistrzowie
6 Demografia
7 Zabytki
8 Gospodarka
9 Sport
10 Kultura
11 Edukacja
12 Wspólnoty wyznaniowe
13 Współpraca międzynarodowa
14 Przypisy
15 Bibliografia
16 Linki zewnętrzne

Położenie[edytuj]

Odra w Zdzieszowicach

Stacja kolejowa Zdzieszowice

Zdzieszowice to miasto położone w środkowo-wschodniej części województwa opolskiego w powiecie krapkowickim. Miasto leży w rolniczo-przemysłowej okolicy i jest ośrodkiem administracyjnym, kulturalnym i gospodarczym dla okolicznych miejscowości. Zdzieszowice leżą przy drodze wojewódzkiej nr 423: Krapkowice – Kędzierzyn-Koźle. W pobliżu miasta przebiega autostrada A4 oraz droga krajowa nr 45 (Opole – Racibórz).

W Zdzieszowicach (od listopada 1845) istnieje stacja kolejowa położona w ciągu 2-torowej, zelektryfikowanej w grudniu 1961, linii kolejowej nr 136 łączącej Kędzierzyn-Koźle i Opole Groszowice.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 12,35 km²^[3].

Prom na Odrze w Zdzieszowicach jest jedynym w województwie ręcznym promem dolnonapędowym, jednak nie jest unikatem na skalę europejską (taka opinia pojawia się w niektórych źródłach)^[4]

Geologia[edytuj]

Na terenie Zdzieszowic istnieją dwa ozy, część miasta leży w obrębie terasów Odry^[5].

Nazwa miasta[edytuj]

Pierwotna nazwa miasta brzmiała Zduiechowicz i tak została zapisana w 1405. Przez lata ulegała ona modyfikacjom. Pod wpływem niemieckim w 1845 pojawiła się wtórna starośląska forma Dzieszowice. Podczas akcji germanizacyjnej nazw miejscowych i fizjograficznych historyczna nazwa niemiecka Deschowitz, która została w 1936 r. zastąpiona przez nazistowską administrację III Rzeszy nazwą Odertal (Dolina Odry).

Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa "deska"^[6]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako źródło nazwy wymienia słowo Deska podając jej znaczenie "Bretterdorf" czyli po polsku "Wieś z desek"^[6]. W wyniku germanizacji nazwy na Deschowitz^[6] utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miasto występuje pod polską nazwą Dzieszowic oraz niemiecką formą Dzieschowitz^[7]. Spis wymienia również kolonię leżącą w pobliżu miejscowości o nazwie Solownia^[7]. Spis geograficzno-topograficzny miejscowości leżących w Prusach z 1835 roku, którego autorem jest J.C. Müller notuje polską nazwę miejscowości Dzieszowic oraz niemiecką nazwę - Dzieschowitz^[8].

Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946^[9]

Historia[edytuj]

W 1910 roku w miejscowości mieszkało 1567 mieszkańców z czego 1202 mówiło językiem polskim, 19 polskim i niemieckim, a 346 niemieckim. W wyborach komunalnych jakie odbyły się w listopadzie 1919 roku na ogólną liczbę 357 głosów oddano 276 na listę polską zdobywając 7 z 9 mandatów^[10]. W 1919 roku w miejscowości działały polskie organizacje: Kółko Rolnicze oraz regionalne koło Związku Rolników Polskich. Podczas plebiscytu na Śląsku swoje głosy oddało 1015 osób w tym 164 urodzonych, ale nie mieszkających w Zdzieszowicach. Za Polską głosowało w nim 479 wotantów, a za Niemcami 533^[11].

Miejscowość objęły zacięte walki w czasie III powstania śląskiego. W bitwie w okolicach miejscowości obie strony użyły pociągów pancernych. Ostatecznie powstańcy zostali wyparci z miejscowości i przenieśli się w okolice Ortowic^[12].

Burmistrzem miasta nieprzerwanie^[13] od 1990 do 2014 roku był Dieter Przewdzing, który 18 lutego 2014 roku został brutalnie zamordowany^[14].

Burmistrzowie[edytuj]

Dieter Przewdzing (1990−2014)^[15]
Sybila Zimerman (2014−)

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Zdzieszowic w 2014 roku ^[1].

Zabytki[edytuj]

Kościół pw. św. Antoniego z 1937 r.

Zdzieszowice są miastem ubogim w zabytki. Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są^[16]:

mogiła zbiorowa powstańców śląskich, na cmentarzu katolickim, przy ul. Solownia
park pałacowy, z czwartej ćw. XIX/XX w.

inne obiekty to:

kościół pw. św. Antoniego, pochodzący z 1937 r.
kapliczka dzwonnicza z XIX w.
budynek Urzędu Miasta i Gminy wraz z przylegającym dawnym kościołem parafialnym
kilkadziesiąt zabytkowych domów robotniczych
pomnik Powstańca Śląskiego, autorstwa Jana Borowczaka.

Gospodarka[edytuj]

Zakłady Koksownicze "Zdzieszowice", widok z Góry św. Anny

Głównym podmiotem gospodarczym na terenie miasta są Zakłady Koksownicze "Zdzieszowice" Sp. z o.o. w których pracuje znaczna część Zdzieszowiczan. Ponadto w mieście istnieją firmy takie jak: ZK REM sp. z o.o. , Trans-Koks sp. z o.o., P.U.H. HYDROMIL Sp.j Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”.

Na terenie miasta Zdzieszowice istnieje ponad 400 podmiotów gospodarczych. Istnieje poczta, komisariat policji, hurtownie, sklepy i punkty serwisowe, serwisy samochodowe, stacje benzynowe, stacje obsługi samochodów. Oprócz tego w mieście istnieje Fabryka Opakowań z tworzyw sztucznych- NORDFOLIEN, firma Wakro – specjalizująca się wykonawstwem i montażem urządzeń do transportu i magazynowania materiałów sypkich oraz firma MTB – zaprawy budowlane (grupa KREISEL) specjalizująca się w produkcji suchych zapraw i klejów budowlanych.

Prom rzeczny pływający ze Zdzieszowic do Mechnicy

Jan Styra hodowca dyń ze Zdzieszowic od 2007 do 2011, co roku bije kolejne rekordy w hodowli gigantycznych dyń^[17]. Największy okaz z 2011 roku ważył 580,5 kg i zajął czwarte miejsce na Dyniowych Mistrzostwach Europy w niemieckim Ludwigsburgu^[18]

Sport[edytuj]

W Zdzieszowicach istnieje stadion miejski, pełnowymiarowa hala sportowa, basen kąpielowy, mini-skatepark, ścianka wspinaczkowa. Działalność sportową prowadzi kluby i stowarzyszenia sportowe:

Hutniczy Klub Sportowy „Ruch” - prowadzący sekcję piłki nożnej, piłki ręcznej kobiet, piłki siatkowej mężczyzn
Miejski Międzyszkolny Klub Sportowy- prowadzący sekcje pływacką i koszykówki
LUKS „Azymek” Zdzieszowice
UKS "Lotna" Zdzieszowice
Lekkoatletyczny Klub Sportowy „Centrum”
Stowarzyszenie Wychowania przez Sport i Rekreację „Koksownik”
Klub Turystyki Niekonwencjonalnej "Kuźnia" – prowadzący sekcję wspinaczkową.

Co roku na trasie Zdzieszowice-Góra Świętej Anny odbywają się finałowe rundy Górskich Samochodowych Mistrzostw Polski. Impreza cieszy się dużym zainteresowaniem, dostarcza wielu emocji. Rajd na tym odcinku rozgrywany jest już od ponad 30 lat, jednak w latach 70. nie było tutaj zawodów rangi Mistrzostw Polski.

Kultura[edytuj]

Animatorem życia kulturalnego w Zdzieszowicach jest Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji. Organizuje on wiele imprez kulturalno-rozrywkowych w mieście i okolicy. Na terenie Zdzieszowic działa również Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna która posiada w swoich zbiorach ponad 80 tys. woluminów. Oprócz tego w mieście działają trzy kluby osiedlowe. Istniejące w mieście kino "Odrodzenie" zawiesiło swoją działalność ze względu na brak cyfrowego projektora.

Edukacja[edytuj]

W mieście istnieją 3 szkoły podstawowe, publiczne gimnazjum, Zespół Szkół im. Jana Pawła II oraz żłobek i przedszkola samorządowe. Dzieci uczęszczające do tych placówek mogą uczestniczyć w zajęciach pozalekcyjnych, kółkach zainteresowań, zajęciach sportowych. Szkoły są dobrze wyposażone w nowoczesne sprzęty, posiadają pracownie komputerowe, sprzęt audiowizualny oraz studia radiowe.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Kościół parafialny pw. św. Ojca Pio

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

Kościół Rzymskokatolicki
- Parafia św. Antoniego, ul. Pokoju 1
- Parafia św. Ojca Pio, ul. Słowackiego 1
Kościół Zielonoświątkowy
- Zbór Nadzieja, ul. Dworcowa 12
Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy
- Sala Królestwa, ul. Sienkiewicza 30^[19]

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:

Malanów (Polska),
Bohumin (Czechy),
Ludwigsfelde (Niemcy)^[20]

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Zdzieszowice, w oparciu o dane GUS.
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ Nasz prom, wczoraj i dziś (pol.). 2011-08-27. [dostęp 2011-11-01].
↑ Robert Niedźwiedzki, Joachim Szulc, Marek Zarankiewicz, 2012: Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. Wyd.: Stowarzyszenie Kraina św. Anny, strona 67-68. ISBN 978-83-63036-04-1
↑ ^a^b^c Heinrich Adamy: Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung. Breslau: Verlag von Priebotsch`s Buchhandlung, 1888, s. 38.
↑ ^a^b Johann Knie 1830 ↓, s. 128.
↑ J.C. Müller 1835 ↓, s. 773.
↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85).
↑ "Encyklopedia powstań śląskich", Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 649, hasło "Zdzieszowice".
↑ Wyniki plebiscytu w powiecie Strzelce Opolskie
↑ "Encyklopedia powstań śląskich", Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 649, hasło "Zdzieszowice".
↑ http://www.zdzieszowice.pl/9137/odszedl-burmistrz-zdzieszowic-dieter-josef-przewdzing.html
↑ Są wyniki sekcji zwłok burmistrza. To brutalne zabójstwo! (pol.). INFOR BIZNES SP. Z O.O, 2014-02-19. [dostęp 2014-02-19].
↑ Róża Romaniec: Śledztwo nt. zabójstwa polityka mniejszości niemieckiej. Tło polityczne? (pol.). Deutsche Welle, 2014-03-30. [dostęp 2014-03-30].
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 13.12.2012]. s. 51.
↑ Ale dynia! Działkowicz ze Zdzieszowic hoduje giganta. [dostęp 2011-11-01].
↑ Jastyrka, dynia ze Zdzieszowic, czwarta w Europie. [dostęp 2011-11-01].
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.
↑ Dane ze strony www.zdzieszowice.pl.

Bibliografia[edytuj]

Johann Knie: Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen.... Breslau: Barth und Comp., 1830.
J.C. Müller: Vollständiges geographisch-statistisch-topographisches Wörterbuch des preußischen Staates. Erfurt: J.C. Müller'sche Buchhandlung, 1835.

Linki zewnętrzne[edytuj]

Oficjalna strona UMiG Zdzieszowice
Serwis społecznościowy Gminy Zdzieszowice (wiadomości, forum)
Dzieszowice w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. II: Derenek – Gżack. Warszawa, 1881.

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Zdzieszowice, w oparciu o dane GUS.

[Ludno.C5.9B.C4.872010-12-2] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.

[3] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[4] Nasz prom, wczoraj i dziś (pol.). 2011-08-27. [dostęp 2011-11-01].

[5] Robert Niedźwiedzki, Joachim Szulc, Marek Zarankiewicz, 2012: Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. Wyd.: Stowarzyszenie Kraina św. Anny, strona 67-68. ISBN 978-83-63036-04-1

[Adamy-6] Heinrich Adamy: Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung. Breslau: Verlag von Priebotsch`s Buchhandlung, 1888, s. 38.

[CITEREFJohann_Knie1830128-7] Johann Knie 1830 ↓, s. 128.

[CITEREFJ.C._M.C3.BCller1835773-8] J.C. Müller 1835 ↓, s. 773.

[9] Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85).

[10] "Encyklopedia powstań śląskich", Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 649, hasło "Zdzieszowice".

[11] Wyniki plebiscytu w powiecie Strzelce Opolskie

[encyklopedia-12] "Encyklopedia powstań śląskich", Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 649, hasło "Zdzieszowice".

[13] ttp://www.zdzieszowice.pl/9137/odszedl-burmistrz-zdzieszowic-dieter-josef-przewdzing.html

[dziennik1902-14] Są wyniki sekcji zwłok burmistrza. To brutalne zabójstwo! (pol.). INFOR BIZNES SP. Z O.O, 2014-02-19. [dostęp 2014-02-19].

[dw3003-15] Róża Romaniec: Śledztwo nt. zabójstwa polityka mniejszości niemieckiej. Tło polityczne? (pol.). Deutsche Welle, 2014-03-30. [dostęp 2014-03-30].

[16] Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 13.12.2012]. s. 51.

[17] Ale dynia! Działkowicz ze Zdzieszowic hoduje giganta. [dostęp 2011-11-01].

[18] Jastyrka, dynia ze Zdzieszowic, czwarta w Europie. [dostęp 2011-11-01].

[19] Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.

[20] Dane ze strony www.zdzieszowice.pl.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]