Tworzenie stron internetowych

	Żmigród
	Żmigród
	; Panorama Żmigrodu
Herb Żmigrodu	Flaga Żmigrodu
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	trzebnicki
Gmina	Żmigród; gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1253
Burmistrz	Robert Lewandowski (od 2008)
Powierzchnia	9,49 km²
Wysokość	85 – 103[potrzebny przypis] m n.p.m.
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 6 477; 682,5 os./km²
Strefa numeracyjna;	71
Kod pocztowy	55-140
Tablice rejestracyjne	DTR
	Położenie na mapie powiatu trzebnickiego Żmigród
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Żmigród
	Położenie na mapie Polski Żmigród
	51°28′13″N 16°54′18″E/51,470278 16,905000
TERC; (TERYT)	0220064
SIMC	0987503
	Urząd miejski pl. Wojska Polskiego 2-3; 55-140 Żmigród
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Ten artykuł dotyczy miasta nad Baryczą. Zobacz też: inne znaczenie tego słowa.

Żmigród (niem. Trachenberg, dawna polska nazwa: Straburek^[2] lub Stramburek^[3]) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Żmigród, leży nad rzekami Baryczą i Sąsiecznicą.

Położenie[edytuj]

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 9,49 km²^[4].

Obszar miasta jest położony na wysokości od 85 do 103 m n.p.m.^{[potrzebny przypis]}

Żmigród historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego.

Nazwa[edytuj]

Nazwa miasta składa się z dwóch polskich słów żmija oraz gród i oznacza - "gród żmij"^[5]. Wywód ten przedstawił śląski pisarz Konstanty Damrot w swojej pracy o znaczeniu nazw na Śląsku wydanej w Bytomiu w roku 1896. Zanotował on nazwę miasta w polskim brzmieniu "Żmijgród" podając jej znaczenie "von żmija - Schlange und gród - Burg"^[5]. Pogląd ten podzielał również polski językoznawca Stanisław Rospond^[6] Niektórzy utożsamiają nazwę żmija ze staropolskim określeniem smoka, którego wizerunek utrwalono w herbie miasta.

Pierwsze zanotowane nazwy miejscowości pochodzą z bulli wrocławskiej z 1155 r. gdzie jest mowa o villa super vadum Zuuigrod. Nazwę Smigrod notowano również w łacińskim dokumencie z 1228 roku. Konstanty Damrot podaje również dwie kolejne nazwy wynotowane ze średniowiecznych dokumentów gdzie miejscowość wymieniona jest w 1245 r. Zmigrod oraz z 1358 Smigrod^[5]. Niemcy początkowo zgermanizowali nazwę na "Schmiegrode"^[5], a później na "Trachenberg".

Niemcy wywodzili nazwę miasta od ś-w-n. Trache, od którego pochodzi niem. Drache, oznacza smoka + berg = góra (częste w niemieckich nazwach miejscowych), dosłownie przetłumaczyć można by na smoczą górę powołując się na nazwę Trachenberg z (1322 r.).

Historia[edytuj]

Wieża zamkowa w Żmigrodzie

Najstarsze źródła mówią o osadzie istniejącej w III okresie epoki brązu. Pierwsze wzmianki pojawiają się w bulli papieża Hadriana IV z 1155. Obecne miasto zostało ulokowane przez Henryka III Białego w 1253 roku nad brzegami Baryczy, w miejscu, gdzie brodem przekraczano rzekę. Nowa osada powstała, naprzeciw dawnej osady słowiańskiej Zunigrod. Gród został ufortyfikowany, otoczony solidną palisadą, wałem i fosą, zbudowano dwie bramy, które zlikwidowano dopiero w 1819 roku.

W 1560 wzniesiono nowy zamek z wieżą, później modernizowany, który w czasie wojny trzydziestoletniej był kilkakrotnie oblegana. W 1642 zamek został zdobyty przez wojska szwedzkie pod dowództwem gen. Lennarta Torstensona^[7]. Szwedzi władali zamkiem do 1650. W tym czasie rozbudowano zamek. Następna rozbudowa miała miejsce w latach 1655–1657 z inicjatywy ówczesnego właściciela Żmigrodu, Melchiora Hatzfelda. W 1691 r. wzniesiono nowe fortyfikacje.

W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko Żmigrodu, włączając miasto do terytorium o dominacji języka polskiego^[8].

Ruiny pałacu Hatzfeldów

W 1813 roku, w barokowym pałacu Hatzfeld, doszło do spotkania króla Prus Fryderyk Wilhelm III z carem Rosji Aleksander I, podczas którego podpisano protokół trachenberski (żmigrodzki), którego celem było ostateczne pokonanie Napoleona Bonaparte^[9]^[7].

Stacja kolejowa w Żmigrodzie

23 stycznia 1945 wojska X Korpusu Pancernego Gwardii 4 Armii Pancernej gen. Dmitrija Daniłowicza Leluszenki zdobyły Żmigród broniony przez garnizon niemiecki. Miasto zostało zniszczone z wyjątkiem zamku, który został podpalony już po zakończeniu walk. Miasto zostało przyłączone do Polski, zaś jego dotychczasowa ludność wysiedlona do Niemiec.

W 1996 r. uruchomiono Tor doświadczalny Instytutu Kolejnictwa, na który wjeżdża się ze stacji Żmigród.

Gospodarka[edytuj]

W okresie PRL w mieście funkcjonowało szereg zakładów produkcyjnych w tym m.in. roszarnia lnu oraz filia wrocławskiego "Pafawagu"^[10]. Po transformacji ustrojowej część zakładów postawiona została w stan upadłości.

Zabytki[edytuj]

Kościół pw. Świętej Trójcy, z 1599 r.

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są^[11]:

ośrodek historyczny miasta
kościół parafialny pw. Świętej Trójcy, z 1599 r., 1723 r. - XVIII w.
kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki fil. pw. św. Stanisława Kostki, ul. Rybacka 1, z l. 1854-61
wieża mieszkalna - baszta, kamienna z 1560 roku, 1642 r., zachowała się z dawnego założenia pozostałości zamku z XIV wieku
zespół pałacowy, z XVIII w., XIX w., ul. Parkowa:
- pałac Hatzfeldów, z lat 1656–1658, obecnie w ruinie
- park

inne zabytki:

wieża ciśnień
nadbarycki park z cennym starodrzewem
figura św. Jana Nepomucena
kapliczka
zabytkowe kamieniczki
kolumna Maryjna.

Wspólnoty religijne[edytuj]

Poewangelicki kościół filialny pw. Stanisława Kostki, z l. 1854-61

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Żmigrodu w 2014 roku^[1].

Administracja[edytuj]

Miasto należy do Związku Miast Polskich.

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:

Bargteheide^[13]

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Zmigrod, w oparciu o dane GUS.
↑ Straburek w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola. Warszawa, 1890.
↑ Wilh.W. Pokorny Wilh.W., AdamA. Tomaszewski AdamA., Mapa Polski, Lwów: Księgarnia Polska Bernarda Połonieckiego, 1921 .
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ ^a^b^c^d Konstanty Damrot: Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde. Beuthen: Verlag von Felix Kasprzyk, 1896, s. 188.
↑ Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984, s.460
↑ ^a^b Izabela Kaczyńska, Tomasz Kaczyński: Polska. Najciekawsze zamki. Warszawa: Sport i Turystyka, 2001, s. 59. ISBN 83-7200-871-X.
↑ Dorota Borowicz: "Mapy narodowościowe Górnego Śląska od połowy XIX wieku do II Wojny Światowej". Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, s. 33. ISBN 83-229-2569-7
↑ Żmigród. Protokół trachenberski (pol.). polskaniezwykla.pl. [dostęp 2012-02-16].
↑ Praca zbiorowa: Mały przewodnik po Polsce hasło "Żmigród". Warszawa: 1980, s. 353.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 1 lutego 2014]. s. 181.
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.
↑ zmigrod.com.pl

Linki zewnętrzne[edytuj]

Historia Żmigrodu
Krajobrazy z okolicy Żmigrodu (odnośnik nie działa)
Straburek w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola. Warszawa, 1890.

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Zmigrod, w oparciu o dane GUS.

[2] Straburek w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola. Warszawa, 1890.

[3] Wilh.W. Pokorny Wilh.W., AdamA. Tomaszewski AdamA., Mapa Polski, Lwów: Księgarnia Polska Bernarda Połonieckiego, 1921 .

[4] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[Damrot-5] Konstanty Damrot: Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde. Beuthen: Verlag von Felix Kasprzyk, 1896, s. 188.

[6] Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984, s.460

[Kaczy.C5.84scy2001s59-7] Izabela Kaczyńska, Tomasz Kaczyński: Polska. Najciekawsze zamki. Warszawa: Sport i Turystyka, 2001, s. 59. ISBN 83-7200-871-X.

[8] Dorota Borowicz: "Mapy narodowościowe Górnego Śląska od połowy XIX wieku do II Wojny Światowej". Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, s. 33. ISBN 83-229-2569-7

[9] Żmigród. Protokół trachenberski (pol.). polskaniezwykla.pl. [dostęp 2012-02-16].

[Przewodnik-10] Praca zbiorowa: Mały przewodnik po Polsce hasło "Żmigród". Warszawa: 1980, s. 353.

[11] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 1 lutego 2014]. s. 181.

[12] Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 4 czerwca 2014.

[13] zmigrod.com.pl

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]