Tworzenie stron internetowych

Dąbrowa Górnicza
Panorama Dąbrowy Górniczej
Herb Dąbrowy Górniczej Flaga Dąbrowy Górniczej
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Aglomeracja	górnośląska
Prawa miejskie	1916
Prezydent	Zbigniew Podraza
Powierzchnia	188,73 km²
Wysokość	258 – 390 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	122 451[1] 648,8 os./km²
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	41-300 do 42-530
Tablice rejestracyjne	SD
Położenie na mapie województwa śląskiego Dąbrowa Górnicza
Położenie na mapie Polski Dąbrowa Górnicza
50°19′17″N 19°11′14″E/50,321389 19,187222
TERC (TERYT)	2465011
SIMC	0939473
Urząd miejski ul. Graniczna 21 41-300 Dąbrowa Górnicza
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Dąbrowa Górnicza – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, w województwie śląskim, położone na Wyżynie Śląskiej, nad Czarną Przemszą i Białą Przemszą, na wschodnim krańcu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP), w Zagłębiu Dąbrowskim, będącym historyczną częścią zachodniej Małopolski.

Według danych z 31 grudnia 2013 r. miasto miało 123 994 mieszkańców, przez co na stałym poziomie utrzymuje się tendencja spadkowa liczby mieszkańców Dąbrowy Górniczej.

Największe powierzchniowo miasto województwa (10. w kraju) i największy ośrodek przemysłowy Zagłębia Dąbrowskiego. Jest jednym z ośrodków centralnych konurbacji górnośląskiej.

Geografia[edytuj]

Położenie[edytuj]

Dąbrowa Górnicza leży na Wyżynie Katowickiej i Garbie Tarnogórskim, stanowiących makroregion Wyżyna Śląska. Znajduje się w dużej części w Kotlinie Dąbrowskiej.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 188,73 km², i jest największym miastem pod względem zajmowanej powierzchni w województwie śląskim, wyprzedzając nawet Katowice^[2].

Miasto graniczy z powiatem będzińskim (Będzin, gmina Psary, gmina Mierzęcice, Siewierz, Sławków), powiatem zawierciańskim (gmina Łazy), powiatem olkuskim w województwie małopolskim (gmina Klucze, gmina Bolesław) oraz z Sosnowcem.

Miasto obejmuje teren o wysokościach od 258 do 390 m n.p.m.^{[potrzebny przypis]}

Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia w 2016 roku Dąbrowa Górnicza została sklasyfikowana jako 43. najbardziej zanieczyszczone miasto Unii Europejskiej^[3].

Dzielnice[edytuj]

Dąbrowa Górnicza jako miasto jest podzielona na 18 historyczno-zwyczajowych obszarów - dzielnic (obrębów)^[4]

• Błędów
• Bugaj
• Kuźniczka Nowa
• Łazy
• Łęka
• Łosień
• Marianki
• Okradzionów
• Ratanice
• Sikorka
• Strzemieszyce Małe
• Strzemieszyce Wielkie
• Trzebiesławice
• Trzebyczka
• Tucznawa
• Ujejsce
• Ząbkowice
• Antoniów
• Reden
• Gołonóg

Dla potrzeb Dąbrowskiego Budżetu Partycypacyjnego (DBP) miasto zostało podzielone na 35 obszarów, które nie odpowiadają podziałowi na dzielnice. Dla potrzeb DBP miasto podzielone jest na obszary nazwane^[5]: Antoniów, Błędów, Brodway, Gołonóg, Kasprzak, Kuźniczka Nowa, Łazy Błędowskie, Łęka, Łęknice, Łosień, Manhattan, Marianki, Mydlice Południowe, Mydlice Północne, Okradzionów, Osiedle Młodych Hutników, Piekło, Podlesie, Ratanice, Reden, Reden-Adamiecki, Rudy, Stara Dąbrowa, Stary Gołonóg, Staszic, Strzemieszyce Małe, Strzemieszyce Wielkie, Śródmieście, Trzebiesławice, Tucznawa - Bugaj- Sikorka, Tworzeń, Ujejsce, Ząbkowice, Zielona - Korzeniec - Dziewiąty - Trzydziesty.

W latach 1977-1984 jedną z dzielnic miasta był Sławków.

Nazwa[edytuj]

Miasto powstało w wyniku łączenia się w większy organizm miejski wielu mniejszych miejscowości, które spowodowane były rozwojem przemysłu. Pierwsza wzmianka o Dąbrowie pojawiła się w 1726 i pochodzi z ksiąg parafialnych kościoła Świętej Trójcy w Będzinie, w których pod datą 25 lipca 1726 odnotowana została jako matka chrzestna niejaka Anna Lisowa – mieszkanka Dąbrowy. W źródłach historycznych wymieniane są jednak miejscowości, które w wyniku procesów urbanizacyjnych zostały wchłonięte przez obecne miasto.

W latach (1470-1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis wymienia w zlatynizowanych staropolskich wersjach obecne dzielnice Dąbrowy Górniczej Strzemieszyce Wielkie jako Strmyeschycze Maior oraz Strzemieszyce Małe jako Strmyeschycze Minor, a także Tucznawa jako Thucznobaba, Okradzionów jako Okradzonow, Gołonóg jako Golonog, Ząbkowice jako Zambkowicze, Łosień jako Lossyen^[6].

Natomiast najstarsze wzmianki o innych osadach z terenu dzisiejszej Dąbrowy Górniczej to, m.in. XII wiek o Trzebiesławicach, 1220 o Błędowie w kronikach biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża, XIV wiek o Strzemieszycach i Ujejscu (pierwsza wzmianka z 1372^[7]), XV wiek o Gołonogu, Ząbkowicach w księgach Jana Długosza oraz w 1443 o Sikorce^[8], w 1551 o Łęce. Prawdopodobnie od X wieku istniał Łosień, będący wczesnośredniowiecznym ośrodkiem wytopu metali.

Historia[edytuj]

Mapa Dąbrowskiego Zagłębia Węglowego z 1918 roku

Strzemieszyce Wielkie (obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej), 1916

Ulica Sobieskiego w 1928 roku

Ulica Sobieskiego - widoczny po prawej gmach poczty i nieistniejący dziś budynek na lewo, lata 30-te XX w.

Ulica Sobieskiego obecnie

Pomnik Bohaterom Czerwonych Sztandarów w Dąbrowie Górniczej

Według spisu ludności diecezji krakowskiej z 1787 osada liczyła 184 mieszkańców. W 1795, w wyniku III rozbioru Polski, Dąbrowa przyłączona została do Prus (Nowy Śląsk). W 1799 powstała pierwsza znana mapa tych okolic, z której wynika, że zalążkiem osady była „Stara Dąbrowa” – wieś zlokalizowana przy trakcie prowadzącym z Krakowa na Śląsk, w okolicach obecnej ul. A. Struga i na południe od niej. We wsi tej znajdowała się karczma starościńska, kuźnia, studnia i kapliczka. Z okresem pruskim wiąże się początek intensywnego rozwoju gospodarczego wsi, spowodowanego odkryciem zasobnych złóż węgla kamiennego. Na terenie Dąbrowy odkryto pod koniec XVIII w. jeden z najgrubszych na świecie pokład węglowy, nazwany później „redeńskim”. W niecce kazimierzowskiej grubość tego pokładu (pokład 510 grupy siodłowej) dochodziła do 20 m, ale tylko na terenie obecnego miasta Dąbrowa Górnicza była wychodnia na powierzchnię tego pokładu.

Już w 1796 z inicjatywy władz pruskich rozpoczęto budowę pierwszej odkrywkowej kopalni węgla kamiennego, która od nazwiska dyrektora górnictwa w rządzie pruskim – hr. Fryderyka Wilhelma Redena – otrzymała nazwę „Reden”. Od 1806 zaczęła obok niej powstawać kolonia robotnicza o tej samej nazwie. Dalszy rozwój przemysłowy Dąbrowy łączy się już z działalnością inwestycyjną rządu Królestwa Polskiego, do którego w 1815 Dąbrowa została włączona. W okresie tym wiele nowych pokładów węgla odkrył Józef Cieszkowski^[9][10], na których uruchomiono w 1846 roku nową kopalnię „Cieszkowski”. W latach 1816-1823 obok kopalni „Reden”, na terenie obecnego osiedla K. Adamieckiego, powstała huta cynku „Konstanty”. Do wytopu metali wykorzystywano rudy galmanu przywożone z kopalń w Strzemieszycach Małych, Sławkowie, Żychcicach i Olkuszu. Około 1820 przy kopalni „Reden” powstała pierwsza w Dąbrowie szkoła elementarna, wkrótce potem lazaret. W 1825 pod Będzinem powstała kopalnia „Ksawery”, która dała początek dzielnicy o tej samej nazwie oraz Mydlicom. Kopalnia ta została znacznie rozbudowana przez Cieszkowskiego^[11].

W 1815 Dąbrowa została siedzibą Gminy Olkusko-siewierskiej, natomiast w 1864 siedzibą Gminy Osad Górniczych. W 1874 z Gminy Osad Górniczych oraz Starej Dąbrowy utworzono Gminę Górniczą, włączając do niej samodzielne dotąd jednostki administracyjne: Modrzejów, Niwkę, Sielec i Zagórze oraz rozwijające się osady przemysłowe: Bobrek, Dańdówkę, Józefów, Konstyntynów, Klimontów, Niepiekło i Środulę^[12]. W 1903 od Dąbrowy zostały odłączone Środula, Sielec i Konstantynów. W 1909 roku zostały odłączone: Zagórze, Niwka, Modrzejów, Klimontów, Dańdówka, Józefów i Bobrek. W tym samym roku powstała gmina Dąbrowa Górnicza, w której skład weszły Dąbrowa, Stara Dąbrowa, Niepiekło i kolonie: Bankowa, Koszelew, Łabęcka, Huty Cynkowe, Mydlice, Gliniaki i Dębniki. W 1915 do Dąbrowy zostają przyłączone Koszelew, Ksawera i Warpie.

W 1842 administracja Kościoła ewangelicko-augsburskiego ustanowiła filiał Będzin-Dąbrowa należący do Parafii ewangelicko-augsburskiej w Wieluniu (→ Parafia Ewangelicko-Augsburska w Sosnowcu). Potem w 1882 ewangelicy wznieśli własnym nakładem środków kościół ewangelicki. W latach 1872-1877 budowano pierwszy kościół katolicki pw. św. Aleksandra – papieża i męczennika – jako kościół filialny parafii będzińskiej. Uzyskał on uprawnienia kościoła parafialnego na mocy dekretu biskupa kieleckiego Tomasza T. Kulińskiego z 5 lutego 1891. Dawny kościół św. Aleksandra to obecnie boczna kaplica Bazyliki Najświętszej Maryi Panny Anielskiej.

Na przełomie XIX i XX w. Dąbrowa była największym skupiskiem inteligencji technicznej w Zagłębiu, której kuźnią była Szkoła Górnicza Sztygarka. Historia tej szkoły to piękne karty w dziejach polskiego górnictwa i walk rewolucyjnych. Wydawała też ważne czasopismo naukowe Przegląd Górniczo-Hutniczy. Sama tylko kopalnia Reden zatrudniała połowę robotników tworzącego się wokół Dąbrowy zagłębia przemysłowego, któremu dała nazwę. Huta Bankowa była największą w Królestwie Kongresowym, a moc jej maszyn stanowiła 1/3 całego przemysłu Królestwa i zapoczątkowała w nim produkcję stali.

Władze carskie nie chciały przyznać praw miejskich, mimo że Dąbrowa liczyła ponad 30 tys. mieszkańców. Po wybuchu I wojny światowej, Rosjanie opuszczając Dąbrowę wysadzili tory kolejowe, co odcięło huty i kopalnie od głównych rynków zbytu. 24 stycznia 1915 roku podzielono obszar Zagłębia na strefy okupacyjne niemiecką i austriacką, a Dąbrowa znalazła się pod okupacją austriacką. 18 sierpnia 1916 roku Dąbrowa otrzymała od władz austriackich prawa miejskie. W 1918 roku Rada Miejska zdecydowała o zmianie nazwy miasta na Dąbrowę Górniczą, ponieważ ta nazwa była nieoficjalnie stosowana od czasu utworzenia w Dąbrowie gminy Górniczej. 4 kwietnia tego roku odbył się strajk w kopalni „Paryż”, a w październiku wybuchł strajk górników całego Zagłębia Dąbrowskiego, który unieruchomił kopalnie na trzy tygodnie. 8 listopada 1918 roku powstała Rada Delegatów Robotniczych Zagłębia Dąbrowskiego. Po zakończeniu wojny Zagłębie Dąbrowskie włączono do województwa kieleckiego^[13].

W czasie II wojny światowej obowiązywała niemiecka nazwa miasta: Redenberg.

Duży wpływ na miasto miało wybudowanie w latach 1972-1976 największego w kraju i jednego z największych w Europie Kombinatu Metalurgicznego Huta Katowice.

Z niejasnych przesłanek w 1975, ciążące ku Dąbrowie Górniczej Zagórze i Kazimierz Górniczy zostały włączone do Sosnowca. Największą powierzchnię wynoszącą 209 km², miasto posiadało w latach 1977-1984.

1 lutego 1977 miasto Ząbkowice przyłączono do Dąbrowy Górniczej, oprócz Podwarpia, Trzebiesławic, Tuliszowa, Warężyna i Wojkowic Kościelnych, które włączono do gminy Siewierz^[14][15]. W rzeczywistości, w skład Dąbrowy Górniczej z obszaru miasta Ząbkowice weszły: Ząbkowice właściwe, ponadto Ujejsce (należące w latach 1973-75 do gminy Wojkowice Kościelne), Bugaj, Sikorka i Tucznawa (należące w latach 1973-75 do gminy Ząbkowice) oraz Błędów, Kuźniczka Nowa, Łazy, Łęka, Łosień, Okradzionów i Rudy (należące w latach 1973-75 do gminy Łosień). 1 stycznia 1993 także Trzebiesławice wyłączono z gminy Siewierz i włączono do Dąbrowy Górniczej^[16].

Demografia[edytuj]

 Osobny artykuł: Ludność Dąbrowy Górniczej.

• Wykres liczby ludności Dąbrowy Górniczej na przestrzeni ostatnich 225 lat.

Największą populację Dąbrowa Górnicza odnotowała w 1982 – według danych GUS 152 373 mieszkańców^[17].

• Piramida wieku mieszkańców Dąbrowy Górniczej w 2014 roku^[1].

Architektura[edytuj]

Pałac Kultury Zagłębia

Lista zabytków chronionych prawem w Dąbrowie Górniczej^[18]:

• Bazylika Najświętszej Maryi Panny Anielskiej z lat 1875, 1898-1912 (ul. Królowej Jadwigi),
• Pałac Kultury Zagłębia zbudowany po 1950 (ul. Wolności),
• Kościół par. pw. Narodzenia NMP i św. Antoniego z Padwy z XVII w., w Gołonogu
• Młyn z XVIII w. w Ratanicach
• Kaplica z XVIII w. w Trzebisławicach
• Drewniana kaplica z XVIII w., przebudowana w 1802, w dzielnicy Ujejsce

Obiekty historyczne:

• Dworce kolejowe w Centrum, Gołonogu i Ząbkowicach,
• „Freja” – dom byłego właściciela młyna w Okradzionowie,
• „Hubertus” – zajazd i lokal gastronomiczny,
• Kościół św. Barbary – wzniesiony przez ewangelików, od 1945 przejęty przez katolików,
• Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dąbrowie Górniczej (dzielnica Strzemieszyce Wielkie),
• Kościół Zesłania Ducha Świętego (dzielnica Ząbkowice),
• Kaplica pod wezwaniem św. Katarzyny,
• Kopalnia ćwiczebna – rozpoczęcie budowy w 1927, pierwszy etap ukończono w 1929,
• Synagoga w Dąbrowie Górniczej,
• „Sztygarka” – Muzeum Miejskie,
• Resursa Obywatelska,
• Pałacyk Dezona w Parku Śródmiejskim,
• Kamienice Huty Bankowej.

Gospodarka[edytuj]

Centrum Handlowe Pogoria

Ulica 3 Maja

Budynek przy ul. Dąbrowskiego w Dąbrowie Górniczej

W Dąbrowie Górniczej mieści się największa w Polsce huta stali: ArcelorMittal Poland oddział Dąbrowa Górnicza (dawna Huta Katowice), Koksownia Przyjaźń, założona w 1834 Huta Bankowa, oraz huta szkła, należąca do koncernu Saint-Gobain.

W 1996 wyznaczono podstrefę sosnowiecko-dąbrowską Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (KSSE) obejmującą w Dąbrowie Górniczej 4 obręby^[19]. Jej cechą charakterystyczną jest rozproszenie terytorialne obszarów przeznaczonych pod inwestycje oraz ich położenie w pobliżu restrukturyzowanych przedsiębiorstw.

Handel[edytuj]

Dąbrowa Górnicza posiada 4 targowiska miejskie (przy ulicach: Poniatowskiego, Morcinka/Tysiąclecia, Adamieckiego i Ludowej).

Transport[edytuj]

Droga wojewódzka nr 910 przebiega przez centrum miasta

Transport drogowy[edytuj]

Przez terytorium miasta przebiegają:

• droga ekspresowa S1, fragment trasy europejskiej E75
• droga krajowa nr 86
• droga krajowa nr 94
• Droga wojewódzka nr 790
• Droga wojewódzka nr 796
• Droga wojewódzka nr 910

Transport kolejowy[edytuj]

Stacja Dąbrowa Górnicza

Dworzec w Dąbrowie Górniczej w okresie I wojny światowej

Bardzo rozwinięta sieć kolejowa o jednej z największych gęstości w kraju. W mieście znajduje się aż 9 stacji kolejowych na następujących liniach:

• linia kolejowa nr 1 (Warszawa – Częstochowa – Katowice): Dąbrowa Górnicza, Dąbrowa Górnicza Pogoria, Dąbrowa Górnicza Gołonóg, Dąbrowa Górnicza Ząbkowice, Dąbrowa Górnicza Sikorka
• linia kolejowa nr 62 Katowice-Kielce: Dąbrowa Górnicza Strzemieszyce, Dąbrowa Górnicza Wschodnia
• linia kolejowa nr 133 (Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Kraków): Dąbrowa Górnicza Huta Katowice, Dąbrowa Górnicza Południowa

W przeszłości istniała jeszcze jedna pasażerska linia kolejowa łącząca Dąbrowę Górniczą Ząbkowice z Piekarami Śląskimi i dalej z Tarnowskimi Górami. Tory tej trasy przebiegały przez Będzin Łagiszę, Psary Gródków, Będzin Grodziec i Wojkowice. Istniała wtedy jeszcze jedna stacja kolejowa – Dąbrowa Górnicza Piekło. Pociągi osobowe kursowały na tej trasie do 1982. W 1993 linię zlikwidowano rozbierając most na Brynicy między Piekarami Śląskimi i Wojkowicami oraz tory w samych Wojkowicach. Na odcinku Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Będzin Grodziec do dziś kursują pociągi towarowe.

Około 2005 rozebrano większość torowiska linii kolejowej, łączącej stacje Dąbrowa Górnicza oraz Dąbrowa Górnicza Huta Katowice.

Pociągi dalekobieżne (nie wszystkie) zatrzymują się na dwóch stacjach: Dąbrowa Górnicza i Dąbrowa Górnicza Ząbkowice. Na pozostałych stacjach zatrzymują się osobowe pociągi podmiejskie.

W Dąbrowie Górniczej w pobliżu dawnej Huty Katowice znajduje się także towarowa stacja przeładunkowa Linii Hutniczej-Szerokotorowej, dawniej zwanej linią hutniczo-siarkową (LHS). Tory te mają rozstaw szyn większy od normalnego, obowiązujący w krajach byłego Związku Radzieckiego. Łączą Polskę z Ukrainą i Rosją, bez konieczności przeładunku towarów na granicy.

Przez Dąbrowę Górniczą przebiegała (od grudnia 1847) historyczna Kolej Warszawsko-Wiedeńska, pierwsza linia kolejowa w Królestwie Polskim oraz (od stycznia 1885) Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska.

Komunikacja miejska[edytuj]

Dąbrowa Górnicza należy do KZK GOP, który organizuje komunikację autobusową i tramwajową. Na terenie miasta istnieje kilkadziesiąt linii autobusowych i trzy tramwajowe, które wykonują rocznie odpowiednio ok. 5,7 mln i 925 tys. wozokilometrów (2006 r.).^{[potrzebny przypis]}

Transport lotniczy[edytuj]

W odległości ok. 11 km od granicy miasta i ok. 18 km od centrum, znajduje się Międzynarodowy Port Lotniczy „Katowice” w Pyrzowicach, do którego dojazd zapewnia droga ekspresowa S1.

W 2012 przy ul. Szpitalnej otworzono sanitarne lądowisko.

Edukacja[edytuj]

Miejska Biblioteka Publiczna w Dąbrowie Górniczej

 Zobacz też: Lista szkół w Dąbrowie Górniczej.

W mieście funkcjonują następujące szkoły wyższe:

• Wyższa Szkoła Biznesu
• Politechnika Śląska, Wydział Chemiczny
• Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego

2 lutego 2010 r. Prezydent Miasta Dąbrowa Górnicza podpisał z rektorem Akademii Górniczo-Hutniczej im. Staszica w Krakowie w jej siedzibie w Krakowie porozumienie o otwarciu zamiejscowego ośrodka tej uczelni^[20]. W Dąbrowie Górniczej AGH podjęła się prowadzenia studiów niestacjonarnych I stopnia na wybranych wydziałach w następujących kierunkach^[21]:

• Wydział Zarządzania

– Zarządzanie i Inżynieria Produkcji

• Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki

– Mechanika i Budowa Maszyn

– Automatyka i Robotyka

• Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki

– Elektrotechnika

Kultura[edytuj]

Muzeum Miejskie „Sztygarka”

• Pałac Kultury Zagłębia
• Miejska Biblioteka Publiczna
• Muzeum Miejskie „Sztygarka”
• Stowarzyszenie Miejska Orkiestra Dęta
• Dom Kultury w Ząbkowicach
• Młodzieżowy Ośrodek Pracy Twórczej
• Kino Kadr
• Centrum Filmowe Helios (5 sal, 846 miejsc, 3D)^[22]
• Szkoła muzyczna im.Michała Spisaka
• Zespół Szkół Plastycznych im. Tadeusza Kantora

Administracja[edytuj]

Siedziba Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej

 Osobny artykuł: Prezydenci Dąbrowy Górniczej.

Dąbrowa Górnicza jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej 25 radnych^[23]. Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta, którym obecnie jest Zbigniew Podraza.

Miasto jest członkiem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, Śląskiego Związku Gmin i Powiatów i Związku Miast Polskich.

Sport[edytuj]

Na terenie miasta działa ponad 60 klubów i stowarzyszeń sportowych.^{[potrzebny przypis]}

Obiekty sportowe[edytuj]

Hala Widowiskowo Sportowa „Centrum”

• Hala Widowiskowo-Sportowa „Centrum” (2944 miejsc^[28])
• Hala Sportowa przy ul. Swobodnej
• Stadion Komunalny przy ul. Konopnickiej
• Centrum Sportów Letnich Park „Zielona”
• Obiekt Rekreacyjno-Sportowy „Malinowe-Górki” przy plaży Pogoria III
• Lodowisko sztuczne

Piłka nożna[edytuj]

W Dąbrowie Górniczej działa ok. 10 klubów piłkarskich:

• MUKP Dąbrowa Górnicza – jeden z największych młodzieżowych klubów piłkarskich na terenie województwa śląskiego założony w 2004. Prowadzi zajęcia z piłki nożnej z młodzieżą i dziećmi od 5-ego roku życia. Siedziba: ul. Konopnickiej 29
• Pionier Ujejsce
• Zagłębie Dąbrowa Górnicza
• Przemsza Okradzionów
• Ludowy Klub Sportowy „Tęcza” Błędów powstał w 1951 i ma barwy klubowe żółto-zielone. Posiada stadion o pojemności 300 miejsc (200 miejsc siedzących) i o wymiarach boiska: 107 × 69 m. W sezonie 2011/12 grał w klasie A, grupie Sosnowiec^[29].
• Unia Dąbrowa Górnicza
• Unia Ząbkowice – założony w 1922 pod nazwą Orzeł Ząbkowice. Skupiał miłośników sportu z Zakładu Tworzyw Sztucznych „Erg” i kolei. Baza klubu rozwijała się na terenie zajmowanym do dziś przy Alei Zwycięstwa (dawniej Wyzwolenia). Prowadzone były sekcje piłki nożnej, tenisa stołowego, koszykówki oraz siatkówki. Do dziś pozostała tylko sekcja piłkarska. W 1974 oddano do użytku stadion sportowy z dwiema pełnowymiarowymi płytami do gry w piłkę nożną oraz budynek zaplecza.
• Zagłębiak Tucznawa
• Promień Strzemieszyce Małe
• Zagłębianka Dąbrowa Górnicza
• Akademia Futbolu SILENT Dąbrowa Górnicza powstała 1 czerwca 2012. Barwy klubowe czarny-biały-czerwony^[30].
• Klub Sportowy Mydlice Dąbrowa Górnicza
• SALOS Dąbrowa Górnicza - klub partnerski Zagłębia Sosnowiec.

Pozostałe kluby sportowe[edytuj]

• MKS Dąbrowa Górnicza – klub posiadający sekcje m.in. siatkówki kobiet (PlusLiga Kobiet) oraz koszykówki mężczyzn (Tauron Basket Liga)
• Towarzystwo Sportów Obronnych „Muszkiet”
• Klub TKKF TRIATHLON Dąbrowa Górnicza

Rekreacja[edytuj]

Zbiornik Pogoria II

Zbiornik Pogoria III

Pustynia Błędowska

Park Zielona

Atrakcje[edytuj]

Park Wodny „Nemo”

• Park Krajobrazowy Orlich Gniazd
• Pustynia Błędowska
• tzw. Pojezierze Dąbrowskie: Pogoria I, Pogoria II, Pogoria III i Pogoria IV
• Park Wodny Nemo

 Osobny artykuł: Pomniki przyrody w Dąbrowie Górniczej.

Parki miejskie[edytuj]

Park Hallera nocą

• Park miejski Zielona przy którym znajdował się zwierzyniec
• Park Hallera
• Park „Podlesie”
• Park Śródmiejski „Małpi Gaj”
• Park Tysiąclecia (Ząbkowice)
• Planty im. Harcmistrza Stefana Piotrowskiego na Redenie

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Kahał

• Dawny kahał, założony 1910, zlikwidowany podczas II wojny światowej (obecnie wyznawcy z Dąbrowy Górniczej przynależą do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach)

Kościoły protestanckie

• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
  • Dawny kościół św. Barbary (od 1913 wyznawcy z Dąbrowy Górniczej przynależą do parafii ewangelicko-augsburskiej w Sosnowcu, od 1945 uczęszczają na nabożeństwa do kościoła ewangelickiego na Pogoni)
• Wspólnota Kościołów Chrystusowych - rozpoczęła działalność w mieście w 1947 roku, w 1981 roku urządzono kaplicę
• Kościół Boży w Chrystusie (Zbór „Żywe Słowo”)
• Kościół Chrześcijański „Nowe Pokolenie” (Kościół Boży)

Kościoły katolickie

Bazylika NMP Anielskiej w Dąbrowie Górniczej

Kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny i św. Antoniego

Pierwotny wygląd kościoła św. Antoniego

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Najświętszej Maryi Panny Anielskiej
  • Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej (Łęka)
  • Najświętszej Maryi Panny, Królowej Polski
  • Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła (Ujejsce)
  • Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych (Trzebiesławice)
  • Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (Strzemieszyce Małe)
  • Najświętszej Maryi Panny Zwycięskiej
  • Najświętszego Serca Pana Jezusa (Strzemieszyce)
  • Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa
  • św. Antoniego z Padwy (Gołonóg)
  • św. Barbary
  • św. Jadwigi Królowej
  • św. Józefa Oblubieńca NMP
  • św. Maksymiliana Marii
  • św. Rafała Kalinowskiego (Gołonóg)
  • św. Marii Magdaleny (Ząbkowice)
  • Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata
  • Nawrócenia św. Pawła Apostoła
  • Podwyższenia Krzyża Świętego (Łosień)
  • Przemienienia Pańskiego (Tucznawa)
  • Trójcy Przenajświętszej (Błędów)
  • Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (Okradzionów)
  • Zesłania Ducha świętego (Ząbkowice)
• Kościół Starokatolicki Mariawitów
  • Dawna kaplica (obecnie wyznawcy z Dąbrowy Górniczej przynależą do parafii MB Różańcowej w Sosnowcu)

Inne

• Świadkowie Jehowy – 11 zborów z 3 Salami Królestwa^[31][32]
• Świecki Ruch Misyjny „Epifania” – zbór w Dąbrowie Górniczej.

Miasta Partnerskie[edytuj]

• Kimpulung Mołdawski, Rumunia
• Ałczewśk, Ukraina
• Studénka, Czechy
• Mediaş, Rumunia^[33]

Dąbrowianie[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Dąbrową Górniczą.

Honorowi obywatele Dąbrowy Górniczej

• Edward Kosiński – burmistrz miasta (1916)^[34]
• Adam Marceli Piwowar – prezydent miasta (1923)
• Michał Spisak – kompozytor (2011)

Urodzeni w Dąbrowie Górniczej[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Dąbrowie Górniczej.

• Karol Adamiecki (1866-1933), ekonomista, teoretyk zarządzania, wynalazca harmonogramu
• Edward Babiuch (1927-), polityk, premier rządu PRL.
• Zdzisław Badocha (1925-1946), żołnierz Armii Krajowej, po wojnie dowódca 2. szwadronu 5 Wileńskiej Brygady AK, ps. „Żelazny”.
• Maja Chwalińska (2001-), polska tenisistka
• Bronisław Darski (1905-1964), aktor. Urodzony w Strzemieszycach Wielkich
• Leszek Gajdziński (1946-), dyskobol, olimpijczyk
• Janusz Gajos (1939-), aktor
• Wirgiliusz Gryń (1928-1986), aktor. Urodzony w Mydlicach
• Kazimierz Imieliński (1929-2010), światowej sławy seksuolog
• Jerzy Janikowski (1952-2006), szermierz, olimpijczyk
• Mariusz Kalaga (1959-), muzyk i wokalista pop i country, członek zespołu „Gang Marcela”
• Damian „Bas Tajpan” Krępa (1977-), muzyk
• Janusz Kotarbiński (1890-1940), malarz
• Tomasz Kowalski (1985-2013) – polski alpinista, himalaista, zdobywca 6 z 9 szczytów Korony Ziemi
• Zdzisław Marchwicki (1927–1977), człowiek uznany za „wampira z Zagłębia”
• Tomasz 'K2' Marycki (1985-), polski raper
• Irena Netto (1899-1992), aktorka teatralna i filmowa
• Jerzy Pławczyk (1911-), polski lekkoatleta – skoczek, miotacz i wieloboista, brązowy medalista z Mistrzostw Europy w Turynie w dziesięcioboju
• Dawid Podsiadło (1993-), polski wokalista i autor tekstów, artysta solowy, członek zespołu Curly Heads
• Zygmunt Różycki (1883-1930), poeta
• Piotr Sarnik (1977-), hokeista, reprezentant Polski
• Michał Spisak (1914-1965), kompozytor
• Bolesław Świętochowski (1895-1975), twórca fundamentalnej w naukach rolniczych specjalności – ogólna uprawa roli i roślin
• Sobiesław Zasada (1930-), kierowca rajdowy
• Aleksander Zawadzki (1899-1964), Przewodniczący Rady Państwa PR

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

1. Dariusz Kmiotek: Dąbrowa Górnicza. Rok 1916, Dąbrowa Górnicza, bez roku wydania, ​ISBN 83-909050-7-8​.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Oficjalna strona Dąbrowy Górniczej
• Historia Dąbrowy Górniczej uwieczniona na starych pocztówkach oraz fotografiach.
• Dąbrowa Górnicza w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa, 1880.
• Historia Żydów w Dąbrowie Górniczej na portalu Wirtualny Sztetl

p • d • e Dzielnice i osiedla Dąbrowy Górniczej Antoniów • Bielowizna • Błędów • Bugaj • Centrum • Dziewiąty • Gołonóg • Grabocin • Kazdębie • Korzeniec • Kuźniczka Nowa • Łęka • Lipówka • Łazy • Łęknice • Łosień • Marianki • Mydlice • Okradzionów • Piekło • Pogoria • Ratanice • Reden • Rudy • Sikorka • Staszic • Strzemieszyce Małe • Strzemieszyce Wielkie • Trzebiesławice • Trzydziesty • Tucznawa • Tworzeń • Ujejsce • Wygiełzów • Zakawie • Ząbkowice

p • d • e Województwo śląskie Miasta na prawach powiatu Bielsko-Biała • Bytom • Chorzów • Częstochowa • Dąbrowa Górnicza • Gliwice • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Katowice (siedziba) • Mysłowice • Piekary Śląskie • Ruda Śląska • Rybnik • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Świętochłowice • Tychy • Zabrze • Żory Powiaty będziński • bielski • bieruńsko-lędziński • cieszyński • częstochowski • gliwicki • kłobucki • lubliniecki • mikołowski • myszkowski • pszczyński • raciborski • rybnicki • tarnogórski • wodzisławski • zawierciański • żywiecki Inne zagadnienia Podział administracyjny • Herb • Flaga • Metropolia

p • d • e Miasta województwa śląskiego Miasta powiatowe Będzin • Bielsko-Biała • Bieruń • Bytom • Cieszyn • Chorzów • Częstochowa • Dąbrowa Górnicza • Gliwice • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Katowice • Kłobuck • Lubliniec • Mikołów • Mysłowice • Myszków • Piekary Śląskie • Pszczyna • Racibórz • Ruda Śląska • Rybnik • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Świętochłowice • Tarnowskie Góry • Tychy • Wodzisław Śląski • Zabrze • Zawiercie • Żory • Żywiec Miasta gminne Blachownia • Czechowice-Dziedzice • Czeladź • Czerwionka-Leszczyny • Imielin • Kalety • Kłobuck • Knurów • Koniecpol • Koziegłowy • Krzanowice • Krzepice • Kuźnia Raciborska • Lędziny • Łaziska Górne • Łazy • Miasteczko Śląskie • Ogrodzieniec • Orzesze • Pilica • Poręba • Pszów • Pyskowice • Radlin • Radzionków • Rydułtowy • Siewierz • Skoczów • Sławków • Sośnicowice • Strumień • Szczekociny • Szczyrk • Toszek • Ustroń • Wilamowice • Wisła • Wojkowice • Woźniki • Żarki

p • d • e Gminy górnicze Bełchatów • Bestwina • Będzin • Bieruń • Bobrowniki • Boguszów-Gorce • Bojszowy • Brzeszcze • Bytom • Chełm Śląski • Chełmek • Chorzów • Cyców • Czechowice-Dziedzice • Czeladź • Czerwionka-Leszczyny • Dąbrowa Górnicza • Gaszowice • Gierałtowice • Gliwice • Goczałkowice-Zdrój • Godów • Gorzyce • Imielin • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Jejkowice • Katowice • Kłodawa • Knurów • Kornowac • Lędziny • Libiąż • Lubomia • Ludwin • Lyski • Łaziska Górne • Marklowice • Miedźna • Mikołów • Mszana • Mysłowice • Nowa Ruda (gm. miejska) • Nowa Ruda (gm. wiejska) • Ornotowice • Orzesze • gm. wiejska Oświęcim • Pawłowice • Piekary Śląskie • Pilchowice • Psary • Pszczyna • Pszów • Puchaczów • Radlin • Radzionków • Ruda Śląska • Rybnik • Rydułtowy • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Sośnicowice • Suszec • Świerklany • Świętochłowice • Trzebinia • Tychy • Wałbrzych • Wodzisław Śląski • Wojkowice • Wyry • Zabrze • Zebrzydowice • Żory