Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta w województwie łódzkim. Zobacz też: inne znaczenia nazwy Koluszki.

Koluszki
Herb Koluszek
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	łódzki wschodni
Gmina	Koluszki gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1949 (de facto 1940[1])
Burmistrz	Waldemar Chałat
Powierzchnia	9,9 km²
Wysokość	211 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	13 257[2] 1 339,1 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 44
Kod pocztowy	95-040
Tablice rejestracyjne	ELW
Położenie na mapie województwa łódzkiego Koluszki
Położenie na mapie Polski Koluszki
51°44′16″N 19°48′45″E/51,737778 19,812500
TERC (TERYT)	1006074
SIMC	0967831
Urząd miejski ul. 11 Listopada 65 95-040 Koluszki
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Koluszki – miasto w woj. łódzkim, w powiecie łódzkim wschodnim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Koluszki. Miasto położone na Równinie Koluszkowskiej, pomiędzy Wysoczyzną Rawską a wyniesieniami Garbu Łódzkiego – pozostałością plejstoceńskich lądolodów, na skraju źródłowego odcinka doliny rzeki Mrogi. Ośrodek przemysłowy (odlewnia). Lokalny ośrodek usługowy. Baza paliw płynnych, połączona rurociągiem z rafinerią w Płocku.

31 grudnia 2010 r. miasto miało 13 399 mieszkańców, zaś obszar wiejski gminy Koluszki – 9873 mieszkańców, dając ogółem liczbę ludności gminy miejsko-wiejskiej Koluszki 23 272 osoby^[3].

Położenie[edytuj]

Koluszki na tle Powiatu łódzkiego wschodniego

Pomnik pamięci poległych i pomordowanych w II wojnie światowej

Dworzec kolejowy w Koluszkach - przejście podziemne

Koluszki z lotu ptaka

Miasto położone jest na skraju Mazowsza, łączy łagodne równiny Niżu Środkowo-Polskiego z falistymi wyniesieniami Garbu Łódzkiego - pozostałością dawnych lodowców. Dolina rzeki Mrogi rozcina tereny na północny zachód od miasta^[4].

Miasto (według Google Maps) położone jest w odległości:

• 115 km od Warszawy
• 33 km od Łodzi
• 45 km od Piotrkowa Trybunalskiego
• 229 km od Poznania
• 199 km od Katowic

1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 9,9 km²^[5].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. piotrkowskiego.

Koluszki dzielą się na część wschodnią i zachodnią. Oś podziału stanowią linie kolejowe. Głównym sposobem przedostawania się przez nie jest najdłuższe w Polsce przejście podziemne PKP, znajdujące się pod peronami. Oprócz przejścia podziemnego istnieją tylko dwa sposoby przedostania się na drugą część Koluszek: wiadukt kolejowy (ul. Przejazd) i przejazd kolejowy strzeżony (ul. Wyspiańskiego).

Historia[edytuj]

• 1399 – pierwsza wzmianka o Koluszkach, kiedy to wieś Coluszcovice została zarejestrowana w księgach sądowych. Koluszki wchodziły w skład ówczesnego powiatu brzezińskiego należącego do województwa łęczyckiego .
• XIV/XV wiek – poprzez Koluszki przechodził ważny szlak handlowy, zwany bałtycko-ruskim. Wiódł on od Łęczycy, przez Brzeziny, Koluszki, Inowłódz, Opoczno do Sandomierza
• 1775 – w Koluszkach mieszka 41 osób w 13 domach
• 1790 – Koluszki posiadają 19 domów, młyn, browar, karczmę i tartak
• 1797 – w pobliżu osady powstały cztery kolonie czynszowe, w których zamieszkiwało 20 rodzin kolonistów niemieckich. Osady te to Katarzynów, Felicjanów, Stefanów i Słotwiny
• 1831 – powstaje część obecnych Koluszek – Kowalszczyzna, w której istnieje folwark i kolonia Wypalenisko
• koniec XIX wieku – wszystkie wyżej wymienione miejscowości weszły w skład osady Koluszki
• 2 września 1846 – po raz pierwszy z Koluszek do Piotrkowa Trybunalskiego wyrusza pociąg na linii Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej
• 19 listopada 1865 – połączenie kolejowe Koluszek z Łodzią Fabryczną (Droga Żelazna Fabryczno-Łódzka). W 1863 roku pojawił się projekt budowy linii Rokiciny–Łódź–Kalisz, który został odrzucony. Powodem odmowy stała się doktryna wojenna Rosji, która zakładała, że dzięki rzadkiej sieci kolejowej na terenie Królestwa Polskiego ewentualny atak na Rosję będzie mocno spowolniony. Dopiero w 1864 roku wykonano projekt połączenia Łodzi z koleją Warszawsko–Wiedeńską, który zawierał również wariant jej ewentualnego przedłużenia do Kalisza. Projekt przyjęto, lecz jedynie w wariancie do Łodzi, bez pozwolenia na przedłużenie trasy. Według koncesji stacja węzłowa miała się znajdować między Rogowem a Rokicinami, a na ostateczną pozycję wybrano Koluszki. Koncesja obejmowała eksploatację linii przez kolejne 75 lat. Prace budowlane trwały trzy miesiące i zostały przeprowadzone w roku 1865, jednak pociągi pasażerskie ruszyły dopiero rok później. Przy budowie linii pracowało 2400 osób.
• od 1867 w Guberni Piotrkowskiej
• 1885 - budowa odnogi Drogi Żelaznej Iwangorodzko-Dąbrowskiej z Koluszek do Skarżyska Kamiennej przez Tomaszów Mazowiecki oraz wybudowanie linii kolejowej do Łodzi (Stacja Łódź Kaliska) i połączenie jej z Pabianicami, Zduńską Wolą, Kaliszem i Poznaniem
• koniec XIX wieku – po obu stronach linii kolejowej zaczęło rozwijać się budownictwo mieszkalne, w początkowym okresie bezplanowe i chaotyczne. Wytyczane ulice nie miały twardej nawierzchni i kanalizacji. Jednak istniejące połączenie z ośrodkami miejskimi miało wpływ na dalszą rozbudowę Koluszek. Ulice: Brzezińska i 3 Maja stają się najważniejszymi ulicami osady. Wybudowano tu budynek stacyjny, wieżę ciśnień oraz budynki murowane z czerwonej cegły dla kolejarzy
• 1883 – w osadzie mieszkało 399 mieszkańców
• początek XX wieku - rodziny kolejarskie stanowią ok. 50% mieszkańców. Pozostałą grupę stanowią rolnicy, kupcy, rzemieślnicy oraz dojeżdżający do pracy w Łodzi
• 1904 – powstanie parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP. Pierwszym proboszczem zostaje ksiądz Ignacy Dąbrowski. Powstaje targowisko (wtorek staje się dniem targowym dla Koluszek)
• 1911 – w czerwcu powstaje Ochotnicza Straż Pożarna^[6]
• 1914 – wybuch I wojny światowej zahamował rozwój osady
• 1917 – Koło Polskiej Macierzy tworzy Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Humanistyczne
• 1921 – Koluszki liczą niespełna 1400 mieszkańców, z czego 29% stanowią Żydzi^[7]
• 1930 – w osadzie Koluszki zamieszkiwało 3557 osób
• 1936 – na posiedzeniu Sejmiku Powiatowego w Brzezinach podjęto decyzję wystąpienia do władz wojewódzkich o powołanie miasta Koluszki
• wiosna 1941 – utworzenie w Koluszkach przez Niemców getta dla ok. 2000 Żydów^[7]. Przebywali w nim Żydzi z Koluszek, okolicznych wsi oraz ok. 200 osób z Tomaszowa Mazowieckiego^[8]
• październik 1942 – wywiezienie Żydów do obozu zagłady w Treblince, gdzie zostali wymordowani^[7]
• 18 stycznia 1945 – wyzwolenie Koluszek spod okupacji niemieckiej
• 28 kwietnia 1949 – nadanie gromadzie Koluszki-Kolonia praw miejskich, zmiana nazwy na Koluszki (najstarsza część Koluszek nie weszła w skład nowo powstałego miasta ani gminy)^[9]
• 1968 – rozpoczęcie eksploatacji rurociągów produktów naftowych Płock – Koluszki
• 1975 – wybudowanie wiaduktu nad torami kolejowymi
• 1975 – na podstawie zmienionego podziału administracyjnego, Koluszki włączono do nowo powstałego województwa piotrkowskiego
• 1976 - amerykańska firma Swindell-Dressler wybudowała odlewnię żeliwa, zakładowi nadano nazwę "Koluszki"
• 14 grudnia 1981 – w odpowiedzi na wprowadzenie w kraju stanu wojennego, wybucha w Odlewni Żeliwa "Koluszki" 12 godzinny strajk okupacyjny
• 1999 – Koluszki w województwie łódzkim i powiecie łódzkim wschodnim

Hipotezy dotyczące nazwy[edytuj]

1. Pierwszym właścicielem miejscowości był Koluch a następnie jego syn Koluszek.^{[potrzebny przypis]}
2. Nazwa Koluszki pochodzi od ryby zwanej "Koluszka", która stanowiła bogactwo pobliskich stawów i rozlewisk.^{[potrzebny przypis]}

Edukacja[edytuj]

 Osobny artykuł: Lista szkół w Koluszkach.

W mieście działają 3 przedszkola, 2 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, 1 liceum ogólnokształcące oraz 2 zespoły szkół ponadgimnazjalnych, a także Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy.

Osiedla w Koluszkach[edytuj]

Osiedle Głowackiego

• Osiedle Czarneckiego
• Osiedle Głowackiego
• Osiedle 11 Listopada
• Osiedle Łódzkie
• Osiedle Łódzkie II
• Osiedle Natolin
• Osiedle Staromiejskie
• Osiedle Warszawskie
• Osiedle Zieleń Południe
• Osiedle Sikorskiego
• Osiedle Andersa

Wjazd do Koluszek (DW 716)

Dworzec w Koluszkach

Transport[edytuj]

Transport drogowy[edytuj]

Przez miasto przebiegają dwie drogi wojewódzkie

• droga wojewódzka nr 715: Brzeziny – Koluszki – Budziszewice – Ujazd
• droga wojewódzka nr 716: Koluszki – Rokiciny – Piotrków Trybunalski

Kolej[edytuj]

Miasto posiada stację węzłową :

• linia kolejowa nr 1: Warszawa – Katowice
• linia kolejowa nr 17: Koluszki – Łódź Fabryczna
• linia kolejowa nr 534: Koluszki – Mikołajów
• linia kolejowa nr 535: Zieleń – Koluszki

Inne instytucje w mieście[edytuj]

• Miejski Ośrodek Kultury w Koluszkach
• Zakład Usług Komunalnych
• Ośrodek Sportu i Rekreacji
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
• Miejska Biblioteka Publiczna im. Władysława Strzemińskiego
• Biuro Powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
• Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej powiatu łódzkiego wschodniego z/s w Koluszkach z Jednostką Ratowniczo-Gaśniczą
• Ochotnicza Straż Pożarna w Koluszkach

Demografia[edytuj]

• Piramida wieku mieszkańców Koluszek w 2014 roku ^[2].

Sport[edytuj]

W mieście działa klub sportowy KKS Koluszki (piłka nożna liga okręgowa) oraz Klub Żeglarski Horyzont.

Wspólnoty religijne[edytuj]

• Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Koluszkach – ul. 11 Listopada 17
• Parafia Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Koluszkach – ul. Mickiewicza 40/44
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy – ul. Kasprowicza 7^[10]
• Kościół Starokatolicki Mariawitów w RP - miejscowość zamieszkuje niewielka diaspora należąca do parafii Matki Boskiej Szkaplerznej i św. Wojciecha w Lipce.

Ciekawostki[edytuj]

Poczta Polska widziana z peronu koluszkowskiego dworca

W Koluszkach znajduje się, jedyny w Polsce, Wydział Niedoręczalnych Przesyłek Poczty Polskiej. Gromadzone są tu przesyłki, których z różnych powodów nie można doręczyć adresatowi, ani też zwrócić nadawcy. Przesyłki przechowywane są przez okres ok. 13 miesięcy, a następnie wystawiane na ogólnodostępny przetarg publiczny (aukcję)^[11]. W czasie takiej aukcji (organizowanej raz na kwartał) sprzedawanych jest kilka tysięcy różnych artykułów.

Znane osoby związane z Koluszkami[edytuj]

• Władysław Strzemiński oraz Katarzyna Kobro - artyści konstruktywistyczni, mieszkali w Koluszkach 1927-1931^[12]
• Lidia Kopania (ur. 1978) – polska piosenkarka
• Teofil Brzozowski (ur. 31 marca 1896, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – kapitan łączności Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Zasługi, ofiara zbrodni katyńskiej.

Zobacz też[edytuj]

Park w Koluszkach

• Portal:Gmina Koluszki
• Stare Koluszki
• Gmina Koluszki
• Dekanat koluszkowski
• Koluszki (stacja kolejowa)
• Herb Koluszek
• Odlewnia Żeliwa "Koluszki"
• Bal na dworcu w Koluszkach
• Gubernia Piotrkowska

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów o Koluszkach

• Strona internetowa miasta
• Strona internetowa o przeszłości Koluszek
• Internetowe Muzeum Koluszek
• Portal mieszkańców miasta i gminy Koluszki
• Koluszki w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa, 1883.

p • d • e Miasta województwa łódzkiego Miasta powiatowe Bełchatów • Brzeziny • Kutno • Łask • Łęczyca • Łowicz • Łódź • Opoczno • Pabianice • Pajęczno • Piotrków Trybunalski • Poddębice • Radomsko • Rawa Mazowiecka • Sieradz • Skierniewice • Tomaszów Mazowiecki • Wieluń • Wieruszów • Zduńska Wola • Zgierz Miasta gminne Aleksandrów Łódzki • Biała Rawska • Błaszki • Drzewica • Działoszyn • Głowno • Kamieńsk • Koluszki • Konstantynów Łódzki • Krośniewice • Ozorków • Przedbórz • Rzgów • Stryków • Sulejów • Szadek • Tuszyn • Uniejów • Warta • Wolbórz • Zelów • Złoczew • Żychlin

p • d • e Powiat łódzki wschodni Miasta Koluszki • Rzgów • Tuszyn Gminy miejsko-wiejskie Koluszki • Rzgów • Tuszyn Gminy wiejskie Andrespol • Brójce • Nowosolna