Tworzenie stron internetowych

Książ Wielkopolski
Kościół Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej i św. Mikołaja z 1755 r.
Herb Książa Wielkopolskiego
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	śremski
Gmina	Książ Wielkopolski gmina miejsko-wiejska
Data założenia	1193
Prawa miejskie	1407
Burmistrz	Teofil Marciniak
Powierzchnia	1,96 km²
Wysokość	88 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	2 745[1] 1 400,5 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 61
Kod pocztowy	63-130
Tablice rejestracyjne	PSE
Położenie na mapie powiatu śremskiego Książ Wielkopolski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Książ Wielkopolski
Położenie na mapie Polski Książ Wielkopolski
52°03′39,57″N 17°14′21,69″E/52,060992 17,239358
TERC (TERYT)	3026034
SIMC	0970968
Urząd miejski ul. Wichury 11a 63-130 Książ Wielkopolski
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Książ Wielkopolski (niem. Xions) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie śremskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Książ Wielkopolski. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.

Miasto na pograniczu Kotliny Śremskiej i Wału Żerkowskiego, 15 km na wschód od Śremu. Przez Książ Wielkopolski przebiega droga wojewódzka nr 436 ze Śremu do Klęki

31 marca 2011 miasto liczyło 2783 mieszkańców^[2].

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1398 roku położone było w XVI wieku w województwie poznańskim^[3].

Demografia[edytuj]

Struktura demograficzna mieszkańców Książa Wielkopolskiego według danych z 31 grudnia 2008^[4]:

• Piramida wieku mieszkańców Książa Wielkopolskiego w 2014 roku ^[1].

Historia[edytuj]

• 1193 – pierwsza wzmianka pochodząca z bulli papieża Celestyna III, wówczas wieś była w posiadaniu benedyktynów z Wrocławia;
• 1273 – Książ wymieniony jako siedziba kasztelanii (do 1452);
• 1298 – pierwsza wzmianka o kościele parafialnym;
• 1339 – osada własnością szlachecką, należała kolejno do: Księskich, Pogorzelskich, Trąmpczyńskich, Wyssogota-Zakrzewskich i Budziszewskich;
• przed 1416 (być może 1398 lub 1407) – otrzymanie praw miejskich;
• XVIII wiek – napływ ludności niemieckiej;
• 1749 – budowa kościoła ewangelickiego;
• 1793 – w wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej Książ wszedł w skład Królestwa Prus;
• 1807-1815 – przynależność do Księstwa Warszawskiego;
• 1815 – Książ ponownie w granicach Królestwa Prus;
• 1817 - urodziny Heinricha Graetza (ur. jako Tzvi Hirsh Graetz), autora pierwszej syntetycznej, 11-tomowej historii Żydów od czasów biblijnych do czasów mu współczesnych.
• 1848, 29 kwietnia – bitwa pod Książem, klęska powstańców polskich z przeważającymi liczebnie wojskami pruskimi; pacyfikacja i zniszczenie części miasta przez oddziały pruskie;
• 1849, 29 kwietnia – nabożeństwo w 1. rocznicę bitwy za poległych powstańców oraz zabitych mieszkańców miasta, pochowanych w 3 mogiłach (obecnie pozostały tylko 2); zapoczątkowanie corocznych obchodów rocznicy bitwy, odbywających się do dziś;
• 1858 – pobyt we Włościejewkach Władysława Syrokomli inspiracją do napisania wiersza „Na mogile poległych w Książu”;
• 1872 – 49% mieszkańców miasta stanowią katolicy, 33% ewangelicy, 18% żydzi;
• 1906 – budowa linii kolejowej Śrem-Mieszków (Jarocin) ze stacją w Książu;
• 1919 – powrót do granic Polski; część ludności niemieckojęzycznej emigruje do Niemiec, udział ludności żydowskiej spada do 1,5%;
• 1920 – wydanie powieści Stach Wichura Macieja Wierzbińskiego, opowiadającej o bitwie pod Książem w 1848;
• 1939, 8 września – przejęcie władzy przez Niemców;
• 1939, 20 października – publiczna egzekucja 17 osób z Książa i okolic wykonywana przez Niemców;
• 1940 – zmiana nazwy miasta na Tiefenbach, a w 1943 r. na Schonz; wysiedlenie części ludności do Generalnego Gubernatorstwa;
• 1945, 23 stycznia – zajęcie miasta przez wojska radzieckie;
• 1999, 5 marca – uchwałą Nr V/45/99 Rady Miejskiej w Książu Wlkp. powstało gimnazjum
• 2005 – zamknięcie połączeń kolejowych przez Książ^[5]

Architektura[edytuj]

Zabytki[edytuj]

Poewangelicki Kościół św. Antoniego Padewskiego

Zabytkami miasta prawnie chronionymi są^[6]:

• Kościół parafialny Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej i św. Mikołaja – barokowy, z 1755, rozbudowany w latach 1948-1950. Wieżę dobudowano w 1981. Obecna trójnawowa świątynia z transeptem nawiązuje do pierwotnej formy Do wyposażenia kościoła należy obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z połowy XVII wieku oraz chrzcielnica. W ołtarzu głównym znajduje się tryptyk z 1954 przedstawiającego w centrum figurę św. Mikołaja, a w skrzydłach sceny z życia świętego. Na jednym z filarów umieszczona jest tablica upamiętniająca poległych pod Książem w 1848. Sufit nawy pokryty jest plafonami: Matki Boskiej Wniebowziętej, Agnus Dei, Adoracja Ducha Świętego. Najstarszymi zabytkami kościoła są dwa dzwony z 1468 i 1509. Przed kościołem znajduje się figura św. Wawrzyńca z końca XIX wieku oraz plebania z 1847, rozbudowana w 1983^[7].
• Kościół parafialny św. Antoniego Padewskiego – z 1914 z neobarokową wieżą i zegarem, do końca II wojny światowej był zborem ewangelickim^[5].

Inne obiekty[edytuj]

Innymi obiektami architektonicznymi o znaczeniu historycznym dla Książa Wielkopolskiego są^[7]:

• Plac Kosynierów – pełni funkcję rynku w mieście o wymiarach 90 × 80 m. Pierzeje stanowią kamienice mieszczańskie z przełomu XIX i XX wieku. Na rynku wznosił się ratusz, który uległ pożarowi w 1848. W centrum znajduje się pomnik – obelisk z 1945 upamiętniający pomordowanych w masowej egzekucji w 1939.
• Tablica poświęcona mjr. Florianowi Dąbrowskiemu z 1935 na ścianie budynku.
• Park z mogiłami w postaci kopców, w których pochowano powstańców z 1848. W centrum znajduje się Pomnik Kosynierów z 1948, projektu Kazimierza Bieńkowskiego oraz dwa inne pomniki wystawione w 150 i 160 rocznicę bitwy oraz Dąb Pamięci posadzony w 2008.
• Budynki folwarku z 1773.
• Pomniki poległych w 1848, żołnierzy pruskich oraz powstańców wielkopolskich i pomordowanych przez Niemców w 1939 na cmentarzu założonym w połowie XIX wieku.

Panorama Placu Kosynierów w centrum miasta

Kultura i edukacja[edytuj]

W mieście funkcjonuje Centrum Kultury oraz Izba Regionalna znajdująca się w budynku Ochotniczej Straży Pożarnej. Centrum zajmuje się rozwijaniem życia kulturalnego wśród mieszkańców miasta. Wydarzeniem w kalendarzu imprez są Obchody Wiosny Ludów odbywające się w kwietniu, które stanowią upamiętnienie bitwy i mieszkańców miasta biorących udział w walkach podczas Wiosny Ludów w 1848, organizowane są m.in. rajdy rowerowe śladami wydarzeń z tamtego okresu^[8].

W Książu znajduje się Szkoła Podstawowa im. Wiosny Ludów oraz Gimnazjum i Przedszkole.

Komunikacja[edytuj]

 Osobny artykuł: Książ Wielkopolski (stacja kolejowa).

Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 436, która łączy się z drogą krajową nr 11 w Klęce.

Przy wjeździe do Książa od strony Śremu znajduje się przystanek PKS, autobusami można pojechać do m.in. Błażejewa, Chwałkowa Kościelnego, Jarocina, Poznania i Śremu.

W Książu Wielkopolskim znajdują się również skrzyżowania z drogami powiatowymi^[9]:

• nr 4079 do Zaborowa przez Kiełczynek;
• nr 4080 do Dolska przez Włościejewki i Trąbinek;
• nr 4081 do Zakrzewa;
• nr 4083 do Gogolewa przez Zakrzewice.

Zobacz też[edytuj]

• Cmentarz żydowski w Książu Wielkopolskim
• Wacław Zakrzewski
• Najmniejsze miasto Polski

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Książ, czyli Xiąż w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa, 1883.
• Wirtualna Izba Regionalna Gminy Książ Wielkopolski http://www.wir-ksiazwlkp.pl/index.php

Przypisy

p • d • e Miasta województwa wielkopolskiego Miasta powiatowe Chodzież • Czarnków • Gniezno • Gostyń • Grodzisk Wielkopolski • Jarocin • Kalisz • Kępno • Koło • Konin • Kościan • Krotoszyn • Leszno • Międzychód • Nowy Tomyśl • Oborniki • Ostrów Wielkopolski • Ostrzeszów • Piła • Pleszew • Poznań • Rawicz • Słupca • Szamotuły • Śrem • Środa Wielkopolska • Turek • Wągrowiec • Wolsztyn • Września • Złotów Miasta gminne Bojanowo • Borek Wielkopolski • Buk • Chocz • Czempiń • Czerniejewo • Dąbie • Dobra • Dobrzyca • Dolsk • Golina • Gołańcz • Grabów nad Prosną • Jaraczewo • Jastrowie • Jutrosin • Kleczew • Kłecko • Kłodawa • Kobylin • Kostrzyn • Koźmin Wielkopolski • Kórnik • Krajenka • Krobia • Krzywiń • Krzyż Wielkopolski • Książ Wielkopolski • Luboń • Lwówek • Łobżenica • Margonin • Miejska Górka • Miłosław • Mikstat • Mosina • Murowana Goślina • Nekla • Nowe Skalmierzyce • Obrzycko • Odolanów • Okonek • Opalenica • Opatówek • Osieczna • Ostroróg • Pniewy • Pobiedziska • Pogorzela • Poniec • Przedecz • Puszczykowo • Pyzdry • Rakoniewice • Raszków • Rogoźno • Rydzyna • Rychwał • Sieraków • Skoki • Sompolno • Stawiszyn • Stęszew • Sulmierzyce • Swarzędz • Szamocin • Ślesin • Śmigiel • Trzcianka • Trzemeszno • Tuliszków • Ujście • Wieleń • Wielichowo • Witkowo • Wronki • Wyrzysk • Wysoka • Zagórów • Zbąszyń • Zduny • Żerków

p • d • e Gmina Książ Wielkopolski Siedziba gminy: Książ Wielkopolski Miasta Książ Wielkopolski Sołectwa Brzóstownia • Charłub • Chrząstowo • Chwałkowo Kościelne • Feliksowo • Gogolewko • Gogolewo • Jarosławki • Kiełczyn • Kiełczynek • Kołacin • Konarskie • Konarzyce • Łężek • Ługi • Mchy • Międzybórz • Obreda • Radoszkowo • Radoszkowo Drugie • Sebastianowo • Sroczewo • Świączynek • Świączyń • Włościejewice • Włościejewki • Zaborowo • Zakrzewice • Zakrzewo • Zawory Pozostałe miejscowości Mchy (osada) • Włościejewki (osada) • Zabawa

p • d • e Powiat śremski Miasta Dolsk • Książ Wielkopolski • Śrem Gminy miejsko-wiejskie Dolsk • Książ Wielkopolski • Śrem Gminy wiejskie Brodnica