Tworzenie stron internetowych

	Nowe Warpno
	Nowe Warpno
	Herb Nowego Warpna
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	policki
Gmina	Nowe Warpno; gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	ok. 1295
Burmistrz	Władysław Kiraga
Powierzchnia	24,51 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 1 209; 49,3 os./km²
Strefa numeracyjna;	(+48) 91
Kod pocztowy	72-022
Tablice rejestracyjne	ZPL
	Położenie na mapie powiatu polickiego Nowe Warpno
	Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Nowe Warpno
	Położenie na mapie Polski Nowe Warpno
	53°43′21″N 14°17′20″E/53,722500 14,288889
TERC; (TERYT)	3211034
SIMC	0979308
	Urząd miejski pl. Zwycięstwa 1; 72-022 Nowe Warpno
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Nowe Warpno (do 1945 niem. Neuwarp) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie polickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nowe Warpno, położone na Półwyspie Nowowarpieńskim, nad Zalewem Szczecińskim i Jeziorem Nowowarpieńskim. Prawa miejskie od ok. 1295 r.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 1237 mieszkańców^[2].

Położenie[edytuj]

Nowe Warpno i Jez. Nowowarpieńskie

Nowe Warpno znajduje się w północno-zachodniej części województwa zachodniopomorskiego, na północno-zachodnim krańcu powiatu polickiego. Miasto jest położone Półwyspie Nowowarpieńskim oddzielającym Jezioro Nowowarpieńskie od Zatoki Nowowarpieńskiej, będącej częścią Zalewu Szczecińskiego. Półwysep należy do Równiny Wkrzańskiej.

Według danych z 1 stycznia 2009 całkowita powierzchnia miasta wynosi 24,51 km²^[3].

Do Nowego Warpna należą także osiedla (dawne wsie): Grądno, Karszno, Małachowo, Miroszewo, Podgrodzie, Przedborze, Rytka.

W latach 1946–1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego.

Historia[edytuj]

Najwcześniejsze dzieje[edytuj]

Miasto Nowe Warpno zostało lokowane najprawdopodobniej w 1295 roku. Lokacja odbyła się na zasadzie translokacji z terenów dzisiejszej dzielnicy Podgrodzie, gdzie znajdował się dawny gród słowiański. Miasteczko znalazło się w granicach Księstwa Pomorskiego, aż do 1648 roku, kiedy to pokój w Osnabrück po wojnie trzydziestoletniej przyznał tereny te Szwecji, która panowała nad Nowym Warpnem do 1720 roku.

Okres szwedzki[edytuj]

Ratusz w Nowym Warpnie

Szwedzi dążyli do szybkiego ufortyfikowania leżącego na wyspie miasta. W 1678 roku fortyfikator Christian Kanxdorff przedstawił projekt nowej twierdzy. Fortyfikacje miały łączyć trzy wyspy. Obecny półwysep, na którym dziś znajduje się centrum miasta, dawniej nie był połączony z lądem stałym. Plany wybudowania wielkiej twierdzy zrealizowano tylko częściowo. W 1692 roku główna część Nowego Warpna spłonęła w wielkim pożarze. Zniszczony został m.in. ratusz oraz kościół. Świątynię odbudowano, zaś na miejscu starego ratusza wzniesiono nowy, ryglowy budynek w 1697 roku. Po wielkim pożarze mieszkańcy przenieśli się w większości do Starego Warpna, jednak po odbudowie powrócili i miasto liczyło w XVIII wieku ok. 1,3 tys. mieszkańców.

Okres pruski i niemiecki[edytuj]

Obraz "Im Hafen von Neuwarp" Hansa Hartiga, 1918

Budownictwo ryglowe w Nowym Warpnie

Zachodnia część placu Zwycięstwa z ratuszem

W 1720 roku zostało wcielone do państwa pruskiego. Podczas wojny siedmioletniej zajęte przez wojska carskiej Rosji. W 1759 roku, 10 września, na Zalewie Szczecińskim w okolicach Nowego Warpna rozegrała się bitwa morska pomiędzy Szwedami a Prusakami. Była to pierwsza bitwa morska w historii pruskiej floty. Zakończyła się ona zwycięstwem Szwecji, której flotyllą dowodził kapitan Rutensparne.

W XVIII wieku miasto rozbudowało się w kierunku południowym, gdzie istniała dzielnica przedmiejska, obecne Karszno. Tam znajdował się m.in. młyn i waga miejska. Wielkie szwedzkie fortyfikacje rozebrano w XIX wieku. Fosa została zasypana i wyspa stała się półwyspem. W 1846 roku zapadła decyzja o wybudowaniu grobli łączącej Stare Warpno z Nowym Warpnem. Projekt ten został zatwierdzony dopiero w 1908, jednak nigdy nie został zrealizowany. Pod koniec XIX wieku miasteczko zostało połączone ze Stolcem i dalej Szczecinem linią kolejową, co przyspieszyło rozwój gospodarczy. Miasto stało się ośrodkiem rybackim i handlowym. Znajdował się tutaj m.in. dom starców, szpital, poczta, szkoła, dom towarowy prowadzony przez rodzinę żydowską, łaźnia miejska i mleczarnia. W okresie międzywojennym miasto przeżywało rozkwit jako ośrodek turystyczny. Kursowały promy do Starego Warpna, Trzebieży i Szczecina oraz rejsy po Zalewie Szczecińskim. Miasto utrzymywało sześć restauracji, sześć piekarń, dwa warsztaty złotnicze, jeden kuśnierski, cztery krawieckie, pięć szewskich, kwitło przetwórstwo rybne.

Okres po II wojnie światowej[edytuj]

Od 1945 Nowe Warpno należy do Polski. W październiku 1945 powołano polskie władze miejskie i urzędy. W latach 1945-1946 miejscowość była stolicą przejściowo istniejącego powiatu wieleckiego, obecną nazwę zatwierdzono administracyjnie 7 maja 1946^[4]. Obecnie miasteczko jest małym ośrodkiem turystycznym i lokalnym ośrodkiem kultury. W Nowym Warpnie znajduje się siedziba Urzędu Gminy i Miasta.

W 2007 roku wydano monografię miasta Nowe Warpno autorstwa dra Wojciecha Łopucha w serii "Czas przestrzeń tożsamość". Trzy lata później ukazało się II wydanie, zatytułowane "Nowe Warpno i okolice". W latach 2010 i 2013 ukazały się I i II wydanie "Leksykonu Puszczy Wkrzańskiej" Stowarzyszenia Ziemia Warpieńska pod redakcją Tadeusza Białeckiego i Stanisława Krzywickiego.

Przynależność polityczno-administracyjna Nowego Warpna[edytuj]

Architektura[edytuj]

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP

Kościół św. Huberta w Nowym Warpnie - Karsznie

Zabytki chronione prawem w Nowym Warpnie:

kościół pw. Wniebowzięcia NMP z XV, gotycki z barokowym wyposażeniem, przebudowany w 1693 r. i w XIX wieku,
pałac w Karsznie
ratusz o konstrukcji ryglowej, z 1697,
Kościół św. Huberta w Nowym Warpnie-Karsznie, ryglowy, z XVIII w.,
teren Starego Miasta z połowy XV w.^[5]
poczta przy ul. Kościuszki 58, z około 1905,
dom szachulcowy z XVIII/XIX w., ul. Kościelna 2
dom szachulcowy, z XVIII/XIX w., Plac Zwycięstwa 3

Obok kościoła pw. Wniebowzięcia NMP znajdują się dwa głazy-pomniki: ku czci zmarłych mieszkańców Nowego Warpna oraz drugi poświęcony Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II.

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Nowego Warpna w 2014 roku^[1].

Gospodarka[edytuj]

Przystań Podgrodzie

Nowe Warpno nie jest ośrodkiem przemysłowym. Gospodarka ogranicza się do usług i rybołówstwa. Największą firmą jest spółka "Ryb-War" zajmująca się połowem i sprzedażą ryb. Właśnie rybołówstwo stanowi główną część miejskiej gospodarki. W mieście działa kilka sklepów spożywczych i przemysłowych.

Turystyka[edytuj]

Pałac w Karsznie

Nowe Warpno to miejscowość turystyczna ze względu na swoje położenie nad Zalewem Szczecińskim oraz zabytki. W mieście znajduje się kemping oraz kilka gospodarstw agroturystycznych. Na południowym brzegu półwyspu znajduje się plaża, użytkowana w miesiącach letnich. Na terenie kempingu znajduje się natomiast plaża strzeżona oraz wypożyczalnia sprzętu wodnego. Miejscowość posiada niewielkie zaplecze gastronomiczne.

W dzielnicy Miroszewo znajduje się wybrzeże klifowe. Okolice miasta to tereny leśne Puszczy Wkrzańskiej.

Przez miasto i okolice prowadzą szlaki turystyczne^[6]:

• czerwony

Szlak "Puszcza Wkrzańska"

• zielony

Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Zalewu Szczecińskiego R-66

Planowana jest organizacja szlaku wodnego Berlin – Szczecin – Bałtyk.

Baza noclegowa Nowego Warpna to ośrodek wypoczynkowy, marina, camping, pensjonat i pokoje w kwaterach prywatnych.

Komunikacja[edytuj]

Port Nowe Warpno

Osobny artykuł: Port Nowe Warpno.

W Nowym Warpnie znajduje się port dla statków białej floty wykonujących kursy do sąsiedniego Altwarp (Stare Warpno) oraz do Ueckermünde i Kamminke. W porcie Nowe Warpno przy Nabrzeżu Przemysłowym (odpraw granicznych) mogą zawijać statki o maksymalnej długości do 40 m i maksymalnej szerokości do 8 m^[7].

Z miasta prowadzi droga wojewódzka nr 114 przez Trzebież (21 km) i Police (34 km) do Tanowa.

Przed II wojną światową istniała linia kolejowa prowadząca z Gumieniec przez Stobno, Dołuje, Dobrą, Buk (dziś w Polsce), Glashütte, Hintersee i Rieth w Niemczech do Nowego Warpna. Została ona w 1945 r. rozebrana na odcinku Dobra – Nowe Warpno, wskutek przecięcia jej przez nowowytyczoną granicę państwową.

Administracja[edytuj]

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Nowego Warpna wybierają do swojej rady miejskiej 11 radnych (11 z 15). Pozostałych 4 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Nowe Warpno. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest budynek przy placu Zwycięstwa.

Burmistrzowie Nowego Warpna:

Grzegorz Jan Torbe (1994-2002)

Sylwester Getka (2002–2004) usunięty w referendum
Władysław Piotr Kiraga (od 2006)

Mieszkańcy Nowego Warpna wybierają parlamentarzystów z okręgu wyborczego Szczecin, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Nowe_Warpno, w oparciu o dane GUS.
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85).
↑ zachodniopomorski WKZ nr rej. 232 z dnia 15.11.1956
↑ Okolice Szczecina: 1:75 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2007, s. 1-2. ISBN 978-83-601-2096-5. (pol.)
↑ Dyrektor Urzędu Morskiego w Szczecinie: Przepisy portowe. Szczecin: Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego Nr 67, 24 wrz 2002, s. 6732. Poz. 1429. (pol.)

Bibliografia[edytuj]

Encyklopedia Szczecina. T. Suplement 2. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2007, s. 200-206. ISBN 9788389341532. (pol.)

Linki zewnętrzne[edytuj]

Oficjalna strona miasta i gminy
Neuwarp w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VII: Netrebka – Perepiat. Warszawa, 1886.

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Nowe_Warpno, w oparciu o dane GUS.

[Ludno.C5.9B.C4.872010-12-2] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.

[3] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[4] Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85).

[5] zachodniopomorski WKZ nr rej. 232 z dnia 15.11.1956

[6] Okolice Szczecina: 1:75 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2007, s. 1-2. ISBN 978-83-601-2096-5. (pol.)

[7] Dyrektor Urzędu Morskiego w Szczecinie: Przepisy portowe. Szczecin: Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego Nr 67, 24 wrz 2002, s. 6732. Poz. 1429. (pol.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]