Rezerwat Archeologiczny Genius Loci

Rezerwat Archeologiczny Genius Loci

Widok od ul. ks. Ignacego Posadzego
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Adres	ul. ks. Ignacego Posadzego 3, 61-108 Poznań
Data założenia	30 czerwca 2012
Kierownik	dr Agnieszka Stempin
Położenie na mapie Poznania Rezerwat Archeologiczny Genius Loci
Położenie na mapie Polski Rezerwat Archeologiczny Genius Loci
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Rezerwat Archeologiczny Genius Loci
52°24′45,79″N 16°56′53,52″E
Strona internetowa

Rezerwat Archeologiczny Genius Loci – rezerwat archeologiczny, zlokalizowany na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, przy ul. ks. Ignacego Posadzego 3, eksponujący artefakty odkryte na terenie poznańskiego grodu, pochodzące z okresu początków państwa polskiego. Jest filią poznańskiego Muzeum Archeologicznego.

Zakres i cele ekspozycji

Rezerwat Genius Loci

Wał z X wieku i urządzenia multimedialne

Widok z góry na wał z X wieku

Mury XVI-wieczne

Przeszklona fasada

Ogród

Rezerwat otwarto 30 czerwca 2012. Powierzchnia terenu (przekazanego przez kurię metropolitalną) wynosi 1002 m². Sam neomodernistyczny pawilon ekspozycyjny ma 631 m². Koszt budowy wyniósł około 9,7 miliona złotych.

W pełni interaktywna wystawa, wyposażona w multimedialne kioski i projektory holograficzne, zapoznaje widzów z pierwotną zabudową Ostrowa Tumskiego z X wieku. Początek ekspozycji stanowi sala kinowa, w której wyświetlany jest film pt. "Poznań z krainy grodów" opowiadający początkach Poznania i przeprowadzanych w okolicy badaniach archeologicznych. Następnie przechodzi się do sali wyposażonej w szklaną podłogę, pod którą wyeksponowano fundamenty muru biskupa Jana Lubrańskiego. Następnym etapem zwiedzania jest przejście do głównej sali w której prezentowany jest zachowany in situ wykop archeologiczny z reliktami zewnętrznego stoku północnego pierścienia wałów grodowych z X wieku. Naprzeciwko wschodniego profilu ziemnego znajduje się gablota z zabytkami odkrytymi na terenie Ostrowa Tumskiego (katedra, plac katedralny, palatium, Zagórze) oraz Śródki (cmentarzysko i osada). Ostatnia sala ekspozycji znajduje się pięć metrów poniżej obecnego poziomu gruntu. Można w niej zobaczyć z bliska techniki wykorzystane do konstrukcji obwarowań grodu, oraz tzw. Galerię Przodków czyli pięć holograficznych portretów z rekonstrukcjami twarzy osób pochowanych na XI-wiecznym cmentarzysku na poznańskiej Śródce. Całość ma na celu zapewnić bezpośredni kontakt zwiedzających z historycznymi pamiątkami początków państwa polskiego i najstarszą zabudową grodową. Oprócz wystawy stałej obiekt posiada powierzchnie ekspozycyjne wystaw czasowych. Przy zachodniej ścianie znajduje się niewielki ogródek z ławkami.

Ulica ks. Posadzego, przy której stoi budynek rezerwatu, prowadzi po grzbiecie dawnego wału grodowego (konstrukcje rozpoczynają się około metr pod brukiem i sięgają prawie sześć metrów w głąb).

Budynek, zaprojektowany przez pracownię Toya Design, jest dostępny dla osób niepełnosprawnych. Zachodnia fasada rezerwatu wykonana z cegieł, ma za zadanie przypominać warstwy stratygraficzne. W tym celu zastosowano zmieniające się wątki. W kasie biletowej znajdującej się w przeszklonym holu budynku można zakupić pamiątki turystyczne i publikacje archeologiczne.

Wystawy stałe

Mury Biskupa Lubrańskiego

Pierwsza sala rezerwatu prezentuje fragment pochodzących z lat 20. XVI wieku fundamentów murów obronnych. Zachowana konstrukcja została wykonana z głazów narzutowych połączonych zaprawą wapienną. Widoczne są również trzy arkady wykonane z późnogotyckiej cegły palcówki.

Przekrój Poznania

Główny eksponat prezentowany w Rezerwacie. Oryginalny wykop archeologiczny zachowany in situ. Znajdują się w nim relikty zewnętrznego stoku wałów drewniano-ziemnych oraz negatyw murów z XVI wieku. Widoczne są dwa profile stratygraficzne. Południowy o wymiarach 7x6m ze śladami rusztów i belek, oraz wschodni mierzący 16x6m z widocznym stokiem wałów oraz negatywem przecinających profil murach ceglanych. Na dnie wykopu znajdują się relikty konstrukcji skrzyniowych wykonanych z drewna dębowego, maty plecionkowej oraz fragment ławy kamiennej wspierającej konstrukcję od zewnętrznej strony. Zachowane drewniane elementy konstrukcyjne w skutek tysiącletniego zalegania w wilgotnym gruncie uległy transformacji w czarny dąb.

Wystawa stała zabytków z Ostrowa Tumskiego

W 2021 roku w Rezerwacie otwarta została wystawa stała prezentująca wybrane artefakty odkryte podczas wykopalisk prowadzonych na terenie Ostrowa Tumskiego oraz najbliższej okolicy od 1938 roku. Ponad 150 zabytków wyeksponowane jest w przeszklonej gablocie podzielonej na cztery sekcje:

• Zabytki pochodzące z badań na terenie Katedry, placu katedralnego, ulicy Wieżowej oraz ogrodów arcybiskupich (Zbiory Instytutu Archeologii i Etnologii PAN)
• Skarby kruszcowe znalezione w okolicy grodu poznańskiego na terenie dzisiejszego jeziora Maltańskiego (Zbiory Muzeum Archeologicznego w Poznaniu)
• Zabytki odkryte na terenie poznańskiego palatium (Zbiory Wydziału Archeologii UAM)
• Zabytki odkryte podczas wykopalisk na terenie wczesnośredniowiecznej osady i cmentarzyska na poznańskiej Śródce (Zbiory Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, przekazane przez Pracownię Archeologiczno-Konserwatorską Henryka Klundera)

Pokolenie 966 - świt wielkich przemian

Na dolnym poziomie Rezerwatu, ponad pięć metrów poniżej dzisiejszego poziomu bruku, znajduje się galeria czterech holograficznych portretów osób pochowanych na Śródce. Zrekonstruowane zostały twarze mężczyzny w wieku 35-40 lat, kobiety w wieku 55-60 lat, kobiety w wieku 25-30 lat oraz dziecka zmarłego w wieku 6 lat. Na każdym holograficznym portrecie można zobaczyć poszczególne etapy rekonstrukcji twarzy zaczynając od zeskanowanej czaszki, przechodząc do nałożenia hipotetycznego układu tkanki mięśniowej i skóry aż do pełnego przedstawienia wraz z ubiorem i wyposażeniem.

Przekrój P(p)oznania

Detal rzeźby przekrój P(p)oznania

Powstała w 2018 roku rzeźba wykonana ze stali której powierzchnia ma wyglądać na zardzewiałą, z inkrustacjami z czarnego dębu. Przebiega nad ulicą Posadzego a swój początek ma w południowo-wschodnim narożniku rezerwatu. Celem rzeźby jest pokazanie przebiegu i wysokości wałów grodowych uwzględniając relikty znajdujące się ponad pięć metrów pod ziemią. Nocą instalacja jest podświetlana.

Zobacz też

• Genius loci – pojęcie oznaczające ducha opiekuńczego danego miejsca
• Brama Poznania ICHOT – w pobliżu
• Przekrój P(p)oznania
• Muzeum Archeologiczne w Poznaniu
• Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu – w sąsiedztwie

Bibliografia

• Elżbieta Podolska, Rezerwat archeologiczny otwarty, w: Głos Wielkopolski, 30.6./1.7.2012, s. 5
• Muzeum Archeologiczne Poznań – dostęp 2.7.2012

Linki zewnętrzne

• Rezerwat Archeologiczny Genius Loci