Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Dąbrowa Tarnowska (ujednoznacznienie).

Dąbrowa Tarnowska
Herb Dąbrowy Tarnowskiej
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	dąbrowski
Gmina	Dąbrowa Tarnowska gmina miejsko-wiejska
Data założenia	1442
Prawa miejskie	1693
Burmistrz	Krzysztof Kaczmarski
Powierzchnia	23,07 km²
Wysokość	180 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	11 892[1] 515,5 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 14
Kod pocztowy	33-200
Tablice rejestracyjne	KDA
Położenie na mapie województwa małopolskiego Dąbrowa Tarnowska
Położenie na mapie Polski Dąbrowa Tarnowska
50°10′29″N 20°59′11″E/50,174722 20,986389
TERC (TERYT)	1204024
SIMC	0982167
Urząd miejski ul. Rynek 34, 33-200 Dąbrowa Tarnowska
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Dąbrowa Tarnowska – miasto w województwie małopolskim, w powiecie dąbrowskim z kilkuwiekową historią, położone nad rzeką Breń, na pograniczu Pogórza Karpackiego i Kotliny Sandomierskiej. Siedziba powiatu i gminy Dąbrowa Tarnowska. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnowskiego.

Według danych z 30 czerwca 2016 r. miasto miało 11 892 mieszkańców^[2].

Toponimia[edytuj]

Nazwę swą Dąbrowa Tarnowska wywodzi od porastających przed wiekami te okolice lasów i gajów dębowych, zwanych dąbrowami. Na kartach historii pojawiały się nazwy: Dambrowa – 1378 r., Dambrawa Magna (Dąbrowa Wielka) – 1578 roku^[3].
W XX w. Dąbrowa, dla odróżnienia od innych miast o tej samej nazwie, otrzymała nazwę urzędową Dąbrowa Tarnowska.

Historia[edytuj]

Badania pradziejów regionu Dąbrowa Tarnowska potwierdzają istnienie zorganizowanej osady już pod koniec XIV wieku^[4]. Dąbrowa, jako wieś parafialna, wymieniona została po raz pierwszy w 1326 roku. Była własnością rodu Ligęzów, którzy lokowali wieś na prawie niemieckim w 1422 roku. Dąbrowa była wówczas rozwiniętą osadą. Już wówczas był tu duży młyn, duże gospodarstwo rybne, 60 gospodarstw kmiecych i folwark Feliksa Ligęzy. Mówiąc o rozwoju Dąbrowy i ich mieszkańcach trzeba wspomnieć, że dzisiejsze dzielnice Ruda i Podkościele stanowiły oddzielne miejscowości. Za czasów gdy właścicielem wsi był kasztelan sandomierski Mikołaj Spytek Ligęza stała się ona centrum produkcji, usług rzemieślniczych oraz wymiany handlowej dla okolicy.
Mikołaj Spytek Ligęza był fundatorem kościoła parafialnego, który wybudowany został prawdopodobnie w 1614 roku. Zbudował także w latach 30. XVII w. otoczony rozlewiskami rzeki Bagienicy zamek w typie „palazzo in fortezza”^[5]. Zamek był wybudowany na planie czworoboku z wałami i czterema narożnymi bastionami, otaczającymi rezydencję Ligęzów na terenie zwanym „Podzamcze”. Zamek nie był użytkowany długo jako rezydencja, ponieważ w latach 1683–1693 na wzgórzu, na północ od zamku Michał Lubomirski zbudował nowy barokowy pałac, a stary zamek bastionowy zamieniono na browar.

Brama wjazdowa do nieistniejącego Pałacu Lubomirskich

Najprawdopodobniej w 1693 r. doszło do nadania Dąbrowie praw miejskich i nowego rozplanowania założenia miejskiego na wschód od pałacu. W 1697 r. Dąbrowa dostała przywileje urządzania trzech jarmarków rocznie. Były to słynne jarmarki – targi końmi i wołami. W 1771 r. na miejscu dawnego kościoła został wybudowany nowy, na ówczesne czasy imponujący. W XVIII w. Dąbrowa była miastem w pełni rozwiniętym gospodarczo. Były tu liczne cechy rzemieślników, szkoła, szpital. Imponujący rozwój miasta przerwał I rozbiór Polski. W 1846 r. pałac barokowy został zniszczony przez pożar, na jego miejscu został wzniesiony w latach 1948–1965 nowy kościół parafialny. Z okresu istnienia pałacu pozostała do dziś zabytkowa brama wjazdowa. W 1906 r. została oddana do użytku linia kolejowa, wkrótce sieć komunikacyjna, funkcjonowała też poczta. I i II wojna światowa poczyniły ogromne spustoszenie i przyniosły duże straty w ludziach. Lata powojenne to okres wzrostu gospodarczo – społecznego i kulturalnego miasta i powiatu dąbrowskiego.

Klimat[edytuj]

Klimat Dąbrowy Tarnowskiej zaliczany jest do klimatów podgórskich nizin i kotlin, jest łagodny i dość suchy, korzystnie działający na organizm człowieka. Sprzyja on rolnictwu i sadownictwu.

Zabytki[edytuj]

Drewniany Kościół pw. Wszystkich Świętych

Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[6].

• Kościół pw. Wszystkich Świętych. Obiekt znajduje się na małopolskim Szlaku architektury drewnianej w Województwie Małopolskim^[7],
• synagoga,
• cmentarz wojenny nr 248 z I wojny światowej,
  • kaplica z lat 1916–1918,
• park pałacowy z XVII w.,
  • brama wjazdowa,
  • piwnice pałacu
• Dwór w miejscu jednego bastionów nieistniejącego zamku. Dwór nie posiada już ganku, Al. Wolności 4
  • Budynek wozowni z 1914 roku, al. Wolności 8 i 10

Inne zabytki[edytuj]

• zegar na budynku dawnego ratusza (obecnie siedziba Sądu Rejonowego w Dąbrowie Tarnowskiej),
• synagoga przy ulicy Daszyńskiego, obecnie Muzeum Judaistyczne,
• ruiny barokowego pałacu Lubomirskich.

Pomniki[edytuj]

• pomnik w Danielniku,
• pomnik w Parku Miejskim „Poległym w imię honoru i niezłomnej służby Ojczyźnie. 1914–1920”,
• pomnik wotywny,
• pomnik Jana Pawła II.

Edukacja[edytuj]

I Liceum Ogólnokształcące

Gimnazjum nr 2

W Dąbrowie Tarnowskiej funkcjonują trzy przedszkola, dwie szkoły podstawowe, dwa gimnazja. W mieście istnieją 2 zespoły szkół średnich, w skład których wchodzą licea ogólnokształcące, technika, a także szkoły policealne.

Przedszkola:

• Publiczne Przedszkole nr 1,
• Publiczne Przedszkole nr 2,
• Przedszkole Niepubliczne – „Ochronka”.

Szkoły podstawowe:

• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Pawła II,
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 im. Mikołaja Kopernika.

Gimnazja:

• Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Jerzego Brauna,
• Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Bohaterów Powiśla Dąbrowskiego.

Szkoły ponadgimnazjalne:

• I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki^[8];
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Sport[edytuj]

Kryta pływalnia

W mieście działa Miejsko–Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji, będący samorządową jednostką organizacyjną powołaną do prowadzenia działalności sportowo–rekreacyjnej. Do podstawowych zadań ośrodka należy: organizowanie różnego rodzaju zawodów i imprez sportowych, współdziałanie z klubem „Dąbrovia”, organizacjami sportowymi, szkołami i innymi organizacjami społecznymi w dziedzinie rozwoju i popularyzacji różnych dyscyplin sportowych i rekreacyjnych.

Ośrodek na powierzchni 6 ha oferuje możliwość skorzystania z: hali sportowej, stadionu, bieżni 4 × 100, boiska do piłki nożnej, ścieżki zdrowia, otwartych torów łuczniczych, boiska do siatkówki plażowej i na trawie, basenu krytego, basenu odkrytego, brodzika dla dzieci, placu zabaw, lodowiska naturalnego i parkingu.

Ścieżki rowerowe[edytuj]

• Tarnów-Mościce – Dąbrowa Tarnowska (niebieski) – 29 km
• Tarnów-Rzędzin – Dąbrowa Tarnowska (zielony) – 35 km
• Dąbrowa Tarnowska – trasa miejska – 12 km
• Trasa-szlak „Rekreacyjna” – ok. 53 km
• Trasa „Zabytkowa-sakralna” – 70 km

Fauna i flora[edytuj]

Ta sekcja od 2011-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Na terenie miasta najwięcej jest borów, są to drzewostany iglaste z przewagą sosny, później następują takie gatunki jak dąb, buk, olsza, brzoza. Występują obwody łowieckie polne i leśne. Można w niej spotkać zwierzynę grubą: dzik, jeleń, sarna i przechodzący łoś, a także zwierzynę drobną, tj. zając, lis, jenot, borsuk, kuna domowa i leśna, bóbr oraz ptaki – kuropatwa, bażant, gołąb grzywacz, bocian biały i czarny oraz ptaki drapieżne.

Lasy:

• Księży Las
• Las Beleryt
• Las Danielnik

Kultura i media[edytuj]

Dąbrowski Dom Kultury

Głównym organizatorem imprez kulturalnych na terenie gminy Dąbrowa Tarnowska jest Dąbrowski Dom Kultury. Są to m.in.:

• Wieczór Poetów Powiśla Dąbrowskiego,
• Przegląd Zespołów Teatralnych „Laur Melpomeny”,
• Dni Dąbrowy Tarnowskiej w ramach których wystąpili m.in.: Big Cyc, Grupa Operacyjna, zespół Łzy, Reni Jusis, Szymon Wydra & Carpe Diem, Monika Brodka, Ewelina Flinta, Brathanki, Kora oraz Wilki.
• Powiatowy Bieg „Sokoła”,
• Przegląd Dorobku Artystycznego Szkół „Płomień”.

Muzea[edytuj]

• Izba Pamięci Żydów,
• Muzeum Polonijne,
• Muzeum Powiśla Dąbrowskiego,
• Muzeum Agatów i Skamieniałych Drzew.

Kino[edytuj]

• Kino Sokół 3D

Gazety[edytuj]

• „Żyjmy Ewangelią” – czasopismo duszpasterskie.

Portale informacyjne[edytuj]

• E-kurier Dąbrowski^[9]
• Prawdę Mówiąc^[10]
• Powiśle Dąbrowskie^[11]
• Dąbrowa Tarnowska – Nasze Miasto^[12]
• Informator Dąbrowski^[13]
• NaszePowisle.pl^[14]

Polityka i społeczeństwo[edytuj]

Wybory samorządowe 2014[edytuj]

Pierwszym burmistrzem Dąbrowy Tarnowskiej wybranym w wyborach bezpośrednich był Stanisław Początek. Od 1994 roku sprawował tę funkcję do 2014 roku, kiedy w drugiej turze przegrał. Wygrał Krzysztof Kaczmarski, były starosta i wicestarosta dąbrowski^[15].

Skład Rady Miejskiej 2014-2018^[16][edytuj]

Po ostatecznym rozstrzygnięciu wyniki wyborów samorządowych w radzie doszło do koalicji trzech klubów radnych: Klubu Radnych Niezależni, Klubu Radnych Prawo i Sprawiedliwość, Klubu Radnych Alternatywa. Na przewodniczącego wybrany został Jacek Sarat.

Administracja[edytuj]

Urząd Miejski w Dąbrowie Tarnowskiej

Podział administracyjny[edytuj]

Dzielnice i osiedla^[17]:

• Bagienica,
• Podkościele,
• Czernia,
• Ruda-Zazamcze,
• Ulinów,
• Zazamcze,
• os. Kościuszki,
• os. Westerplatte.

Burmistrzowie Dąbrowy Tarnowskiej[edytuj]

• Franciszek Batorowicz,
• Mieczysław Pyrcz (do 1994),
• Stanisław Początek (1994–2014),
• Krzysztof Kaczmarski (od 2014).

Demografia[edytuj]

Wykres liczby ludności miasta Dąbrowa Tarnowska na przestrzeni ostatnich 6 stuleci

• Piramida wieku mieszkańców Dąbrowy Tarnowskiej w 2014 roku^[1].

Wspólnoty religijne[edytuj]

Kościół Najświętszej Marii Panny Szkaplerznej w Dąbrowie Tarnowskiej

Miasto obejmuje parafia rzymskokatolicka Najświętszej Maryi Panny Szkaplerznej, która należy do dekanatu Dąbrowa Tarnowska. W mieście znajduje się zbór Świadków Jehowy^[18].

Infrastruktura[edytuj]

Komunikacja[edytuj]

Główne skrzyżowanie w mieście

 Zobacz też: Ulica Marszałka Józefa Piłsudskiego w Dąbrowie Tarnowskiej.

Przez Dąbrowę Tarnowską przebiega droga krajowa nr 73 (Kielce, Busko-Zdrój, Dąbrowa Tarnowska, Tarnów, Jasło) oraz droga wojewódzka nr 975 (Dąbrowa Tarnowska, Żabno, Wojnicz, Zakliczyn, Dąbrowa).

Przez Dąbrowę Tarnowską przechodzi zbudowana w 1906 r. linia kolejowa Tarnów-Szczucin, czyli tzw. Szczucinka. Ruch pasażerski został zawieszony w 2000, a od 2006 r. jest całkowicie zamknięta. Plany wydłużenia kolei ze Szczucina aż do Buska-Zdroju i jej zelektryfikowania, a tym samym stworzenia najkrótszego połączenia Tarnowa przez Kielce z Warszawą, nie zostały zrealizowane. Późniejsze plany inwestycyjne przewidywały połączenie Żabna, przez most w Nowym Korczynie, z Buskiem-Zdrojem (omijające Dąbrowę Tarnowską i Szczucin), jednak nie zostały one uwzględnione w dokumencie rządowym „Master Plan dla Transportu Kolejowego w Polsce do 2030 roku”^[19].

W 2012 r. przy ul. Szpitalnej otwarto sanitarne lądowisko.

Miasta partnerskie[edytuj]

• Rejon wileński^{[potrzebny przypis]},
• Rixheim^{[potrzebny przypis]},
• Budapest, Pestszentlőrinc-Pestszentimre^{[potrzebny przypis]}.

Zobacz też[edytuj]

• Bank Spółdzielczy w Dąbrowie Tarnowskiej
• Gmina Dąbrowa Tarnowska
• Powiat dąbrowski
• Cmentarz wojenny nr 248 – Dąbrowa Tarnowska
• Cmentarz żydowski w Dąbrowie Tarnowskiej
• Dąbrowa Tarnowska (stacja kolejowa)

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Moskal Krzysztof, Dąbrowa Tarnowska. Kronika Miasta i Gminy, Dąbrowa Tarnowska 2015.
• Książek Mieczysław, Zagadnienia genezy rozplanowania i typologii miast prywatnych XVI i XVII wieku w południowej Małopolsce, Kraków 1988, s. 148–151.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Oficjalna strona Urzędu Gminy Dąbrowa Tarnowska
• Zamki Polskie serwis historyczno-krajoznawczy – Historia zamku w Dąbrowie Tarnowskiej
• Historia Żydów w Dąbrowie Tarnowskiej na portalu Wirtualny Sztetl
• Dąbrowa (1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa, 1880.

p • d • e Miasta województwa małopolskiego Miasta na prawach powiatu Kraków • Nowy Sącz • Tarnów Miasta powiatowe Bochnia • Brzesko • Chrzanów • Dąbrowa Tarnowska • Gorlice • Limanowa • Miechów • Myślenice • Nowy Targ • Olkusz • Oświęcim • Proszowice • Sucha Beskidzka • Wadowice • Wieliczka • Zakopane Miasta gminne Alwernia • Andrychów • Biecz • Bobowa • Brzeszcze • Bukowno • Chełmek • Ciężkowice • Czchów • Dobczyce • Grybów • Jordanów • Kalwaria Zebrzydowska • Kęty • Krynica-Zdrój • Krzeszowice • Libiąż • Maków Podhalański • Mszana Dolna • Muszyna • Niepołomice • Nowe Brzesko • Nowy Wiśnicz • Piwniczna-Zdrój • Rabka-Zdrój • Ryglice • Skała • Skawina • Słomniki • Stary Sącz • Sułkowice • Szczawnica • Szczucin • Świątniki Górne • Trzebinia • Tuchów • Wojnicz • Wolbrom • Zakliczyn • Zator • Żabno

p • d • e Gmina Dąbrowa Tarnowska Siedziba gminy: Dąbrowa Tarnowska Miasta Dąbrowa Tarnowska Sołectwa Brnik • Gruszów Mały • Gruszów Wielki • Laskówka Chorąska • Lipiny • Morzychna • Nieczajna Dolna • Nieczajna Górna • Smęgorzów • Sutków • Szarwark • Żelazówka Pozostałe miejscowości Podkaczówka

p • d • e Powiat dąbrowski Miasta Dąbrowa Tarnowska • Szczucin Gminy miejsko-wiejskie Dąbrowa Tarnowska • Szczucin Gminy wiejskie Bolesław • Gręboszów • Mędrzechów • Olesno • Radgoszcz