Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Pobiedziska
Rynek
Herb Pobiedzisk
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	poznański
Gmina	Pobiedziska gmina miejsko-wiejska
Aglomeracja	poznańska
Data założenia	1048
Prawa miejskie	1257
Burmistrz	Dorota Nowacka
Powierzchnia	8,96[1] km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	9 123[2] 890,9 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 61
Kod pocztowy	62-010
Tablice rejestracyjne	PZ i POZ
Położenie na mapie powiatu poznańskiego Pobiedziska
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Pobiedziska
Położenie na mapie Polski Pobiedziska
52°28′48″N 17°16′46″E/52,480000 17,279444
TERC (TERYT)	3021124
SIMC	0971287
Urząd miejski ul. T. Kościuszki 4 62-010 Pobiedziska
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Pobiedziska (niem. Pudewitz) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie poznańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pobiedziska. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 8677 mieszkańców^[3].

Miasto królewskie lokowane w 1266 roku położone było w XVI wieku w województwie kaliskim^[4].

Nazwa[edytuj]

Miejscowość pod zlatynizowaną nazwą Pobodis wymieniona jest w łacińskim dokumencie wydanym w Poznaniu w 1278 roku sygnowanym przez księcia polskiego Bolesława oraz Przemysła II^[5].

Historia[edytuj]

Ta sekcja od 2012-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z XIII i XIV w.

Pomnik Powstańców Wielkopolskich znajdujący się na rynku

Ul. Kazimierza Odnowiciela - główna ulica handlowa Pobiedzisk

Pobiedziska leżą na Szlaku Piastowskim między Poznaniem a Gnieznem, niedaleko Ostrowa Lednickiego. Z racji swojego położenia przy tak ważnym trakcie handlowym i komunikacyjnym były świadkiem narodzin państwa polskiego. Według miejscowej tradycji Kazimierz Odnowiciel nadał w 1048 roku niewielkiej osadzie nazwę wywodzącą się od słowa pobieda (zwycięstwo). Jest ona prawdopodobnie związana ze zwycięską bitwą, którą stoczył książę Kazimierz w okolicach Pobiedzisk ze zbuntowanym namiestnikiem Mazowsza, Masławem.

W 1257 roku Przemysł I nadał Pobiedziskom prawa miejskie, dzięki czemu miasto to należy do grupy najwcześniejszych wielkopolskich lokacji. Wtedy też powstało regularne rozplanowanie miasta, typowe dla tych jednostek osadniczych. Lokacja uniezależniła je to od kasztelanii na Ostrowie Lednickim. Miasto rozwijało się, mieszkańcy bogacili się na produkcji i handlu - informacje o tym są zawarte w źródłach z 1. poł. XIV w. W 1331 roku Krzyżacy splądrowali i zniszczyli miasto. Wstrzymało to na krótki czas jego rozwój, jednak wkrótce zaczęła się odbudowa stanu gospodarczego, uzupełniona rozwojem infrastruktury.

Pobiedziska często odwiedzał król Władysław II Jagiełło. W 1418 roku witał tu delegację wracającą z soboru w Konstancji, a w 1423 roku ufundował kościół św. Ducha i szpital dla ubogich. W roku 1458 za panowania Kazimierza Jagiellończyka, w okresie wojny 13-letniej, Pobiedziska wysłały na pomoc Malborkowi 15 uzbrojonych ludzi, podczas gdy Gniezno 20. Świadczy to o bogactwie miasta, gdyż uzbrojenie jednego człowieka było wówczas bardzo kosztowne.

Przez prawie cały okres swojego istnienia Pobiedziska były miastem królewskim. Wyjątek stanowią lata 1471-1497, kiedy należały do wielkopolskiego rodu Górków.

W XV w. sporadycznie w Pobiedziskach orzekał sąd starosty generalnego (sąd grodzki)^[6].

W 1513 roku miasto otrzymało przywilej organizowania cotygodniowych (czwartkowych) targów oraz jarmarku w dniu 24 marca. W drugiej połowie XVI wieku rozpoczyna się okres upadku gospodarczego Pobiedzisk. Pożary w roku 1561 i 1579, epidemia cholery (1625), potop szwedzki (1655), powojenna anarchia oraz kolejna epidemia przerwały rozwój Pobiedzisk na długie lata. Dopiero pod koniec XVII wieku do miasta i okolic napłynęli osadnicy, którzy zaczęli budować nowe domy, warsztaty i sklepy oraz zagospodarowywać leżącą odłogiem ziemię. Proces odbudowy i stabilizacji gospodarczej przerwała wojna północna (1700-1721). Pod jej koniec na ziemię pobiedziską napłynęli nowi osadnicy ze Śląska i Niemiec, którzy zakładają osady nazywane Olędrami, pobudza to rozwój miasta, a w szczególności handlu i rzemiosła.

Okres radości z powodu uchwalenia prawa dla miast i Konstytucji 3 Maja skończył się wraz z drugim rozbiorem Polski (1793) i wkroczeniem do Pobiedzisk wojsk pruskich. Z dokonanego przez nowe władze spisu wynika, że w mieście było 156 domów, w których mieszkało 791 osób. Funkcjonowało między innymi 106 warsztatów rzemieślniczych, 2 gospody z zajazdami, 3 młyny wodne oraz 2 szkoły. Wszystkie ulice były brukowane, a władze miejskie reprezentowało 11 urzędników. Ludność Pobiedzisk w latach niewoli dzielnie walczyła o zachowanie polskości, podejmując różnorodne inicjatywy. Należy zaliczyć do nich założenie w 1866 roku przez Maksymiliana Jackowskiego Kółka Rolniczego w Pobiedziskach, którego głównym celem było upowszechnianie wiedzy rolniczej i udzielanie pomocy małym gospodarstwom rolnym, założenie w 1908 roku Spółdzielni Rolniczo-Handlowej Rolnik i powstanie w 1905 roku Banku Ludowego. Oprócz tego aktywną działalność prowadziły towarzystwa patriotyczne, np. Towarzystwo Gimnastyczne Sokół, Towarzystwo Czytelni Ludowych, Koło Śpiewacze im. B. Dembińskiego, Katolickie Towarzystwo Robotników i Towarzystwo Przemysłowców.

29 grudnia 1918 roku mieszkańcy Pobiedzisk podjęli spontaniczną akcję przejmowania władzy od niemieckich urzędników oraz rozbrajania policjantów i osadników. Dnia 4 stycznia 1919 roku wyruszył z miasta pierwszy oddział powstańczy, który wziął m.in. udział w walkach o Inowrocław. Wkrótce oddziały powstańcze zostały przekształcone w regularną armię. Batalion z Pobiedzisk (około 400 osób) złożył na Rynku w dniu 13 kwietnia 1919 roku uroczystą przysięgę, którą odbierał generał Józef Dowbor-Muśnicki.

Dwudziestolecie międzywojenne to okres ogólnego zubożenia ludności. Szalejące bezrobocie pogłębiało kontrasty i budziło niezadowolenie społeczne. Mimo to w mieście pobudowano strażnicę, strzelnicę, boisko sportowe oraz urządzono plażę i przystań wodną nad Jeziorem Biezdruchowo. Wybudowano ratusz w stanie surowym, wykonano kanalizację burzową oraz ułożono płyty chodnikowe na głównych ulicach. Przed wybuchem wojny miasto liczyło 4255 mieszkańców, z których 157 było narodowości niemieckiej i 4 żydowskiej. Na terenie miasta działalność prowadziło ponad 70 warsztatów rzemieślniczych i 67 sklepów.

30 sierpnia 1939 roku powołano do wojska ok. 220 rezerwistów, a wśród nich: Mariana Sypniewskiego, Edmunda Bartlitza, Henryka Lewandowskiego i Cezarego Wize, którzy w wyniku działań wojennych dostali się do niewoli radzieckiej i zostali zamordowani w Katyniu. 13 września w godzinach przedpołudniowych do miasta wjechały jednostki Wehrmachtu, które w porozumieniu z miejscową ludnością niemiecką zaczęły od razu wdrażać politykę terroru i eksterminacji. Przejawiała się ona wysiedleniami, zsyłką do obozów koncentracyjnych oraz karami śmierci i więzienia. Z rąk hitlerowskiego wymiaru sprawiedliwości zginęło w okresie okupacji ponad 50 mieszkańców. 22 stycznia 1945 r. 45 Brygada Pancerna Gwardii, dowodzona przez płk. Nikitę Morgunowa, wyzwoliła Pobiedziska, wkraczając do miasta od strony Gniezna.

Po wojnie miasto rozwijało się bardzo wolno. Dopiero w połowie lat siedemdziesiątych XX w. nastąpiło widoczne ożywienie gospodarcze. Proces ten został przyspieszony w roku 1990 na skutek przywrócenia prawdziwej samorządności, umożliwiającej gminie gospodarowanie własnymi środkami finansowymi^[7].

Demografia[edytuj]

• Piramida wieku mieszkańców Pobiedzisk w 2014 roku ^[2].

Zabytki[edytuj]

Klasztor sióstr Sacre Coeur

Zabytkami miasta są^[8]:

• wczesnogotycki (przebudowany) kościół pw. św. Michała Archanioła z przełomu XIII i XIV w., siedziba parafii.
• klasycystyczny, poewangelicki kościół pw. św. Ducha z 1 poł. XIX w, siedziba parafii.
• domy z XIX w.
• klasztor sióstr Sacre Coeur z lat 30. XX w.
• ratusz z lat 30. XX w.
• stary cmentarz żydowski.
• wikariat zbudowany w roku 1820.
• plebania zbudowana w roku 1887.
• zabytkowa dzwonnica zbudowana w XIX w.
• 2 zabytkowe szkoły.
• dom katolicki zbudowany przez bank ludowy w 1910 r.
• dworzec kolejowy.
• gazownia miejska zbudowana w roku 1905.
• rynek miasta z XIX w.

Rynek w Pobiedziskach

Ciekawostki[edytuj]

 Osobny artykuł: Skansen miniatur w Pobiedziskach.

Pałac w Rogalinie - jedna z miniatur w Pobiedziskach

 Osobny artykuł: Gród Pobiedziska.

W pobliżu miasta przy starym przebiegu drogi krajowej nr 5 – która obecnie omija Poznań wschodnią i południową obwodnicą – znajduje się pierwszy w Polsce Skansen Miniatur założony w 1998 r. Zebrano tu około 35 najważniejszych budowli z terenu Wielkopolski, oraz położonych na Szlaku Piastowskim, głównie z Poznania, Gniezna i Inowrocławia. Miniatury są wykonane w skali 1:20 i są wiernymi kopiami oryginalnych budynków z zachowaniem wszelkich detali. Obok funkcjonuje wystawa machin oblężniczych - Gród Pobiedziska.

Miejscowość jest opisana także w Jeżycjadzie Małgorzaty Musierowicz – pojawia się po raz pierwszy na kartach powieści „Dziecko piątku”.

Sport[edytuj]

Klubem sportowym w mieście jest MGKS Huragan, obok którego działa Amatorska Gminna Liga Piłki Nożnej. Miasto posiada także bazę do uprawiania tenisa ziemnego. W listopadzie 2010 roku do użytku oddano również kompleks edukacyjno-sportowy, na terenie którego znajduje się hala sportowa, boisko do siatkówki, koszykówki i piłki nożnej oraz bieżnia lekkoatletyczna.

W miejscowym Huraganie zaczynał karierę jako piłkarz Bartosz Ślusarski.

Na osiedlu Letnisko Leśne działa też klub sportowy UKS Pobiedziska Letnisko. Bierze on udział w rozgrywkach hokeja na trawie i na hali.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Pobiedziska, ul. W. Jagielly 23, Kościół poewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki pw. Św. Ducha z I poł. XIX w.

• Parafia Świętego Ducha w Pobiedziskach
• Parafia Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Pobiedziskach
• Parafia św. Michała Archanioła w Pobiedziskach
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy^[9]

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Ta sekcja od 2011-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Miasta i gminy partnerskie:

• Haaren
• Marktheidenfeld
• Montfort-sur-Meu
• Vaxjo
• Korelicze

Osoby związane z Pobiedziskami[edytuj]

W Pobiedziskach urodzili się:

• Jarosław Molenda – pisarz i odkrywca.
• Andrzej Pieczyński – aktor
• Antoni Palluth – kryptolog
• Antoni Świadek – polski duchowny rzymskokatolicki, błogosławiony.

Honorowi obywatele miasta[edytuj]

• Ludovic Obraniak – piłkarz reprezentacji Polski, którego pradziadkowie wyemigrowali z Pobiedzisk do Francji w 1957^[10].

Zobacz też[edytuj]

• Pobiedziska Letnisko
• Synagoga w Pobiedziskach
• Jezioro Małe – w obrębie miasta

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Pobiedziska, mylnie Pobiedzisko w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VIII: Perepiatycha – Pożajście. Warszawa, 1887.

p • d • e Miasta województwa wielkopolskiego Miasta powiatowe Chodzież • Czarnków • Gniezno • Gostyń • Grodzisk Wielkopolski • Jarocin • Kalisz • Kępno • Koło • Konin • Kościan • Krotoszyn • Leszno • Międzychód • Nowy Tomyśl • Oborniki • Ostrów Wielkopolski • Ostrzeszów • Piła • Pleszew • Poznań • Rawicz • Słupca • Szamotuły • Śrem • Środa Wielkopolska • Turek • Wągrowiec • Wolsztyn • Września • Złotów Miasta gminne Bojanowo • Borek Wielkopolski • Buk • Chocz • Czempiń • Czerniejewo • Dąbie • Dobra • Dobrzyca • Dolsk • Golina • Gołańcz • Grabów nad Prosną • Jaraczewo • Jastrowie • Jutrosin • Kleczew • Kłecko • Kłodawa • Kobylin • Kostrzyn • Koźmin Wielkopolski • Kórnik • Krajenka • Krobia • Krzywiń • Krzyż Wielkopolski • Książ Wielkopolski • Luboń • Lwówek • Łobżenica • Margonin • Miejska Górka • Miłosław • Mikstat • Mosina • Murowana Goślina • Nekla • Nowe Skalmierzyce • Obrzycko • Odolanów • Okonek • Opalenica • Opatówek • Osieczna • Ostroróg • Pniewy • Pobiedziska • Pogorzela • Poniec • Przedecz • Puszczykowo • Pyzdry • Rakoniewice • Raszków • Rogoźno • Rydzyna • Rychwał • Sieraków • Skoki • Sompolno • Stawiszyn • Stęszew • Sulmierzyce • Swarzędz • Szamocin • Ślesin • Śmigiel • Trzcianka • Trzemeszno • Tuliszków • Ujście • Wieleń • Wielichowo • Witkowo • Wronki • Wyrzysk • Wysoka • Zagórów • Zbąszyń • Zduny • Żerków

p • d • e Gmina Pobiedziska Siedziba gminy: Pobiedziska Miasta Pobiedziska Sołectwa Bednary • Biskupice • Bociniec • Borowo-Młyn • Główna • Góra • Jankowo • Jerzykowo • Kocanowo • Kociałkowa Górka • Kołata • Latalice • Łagiewniki • Podarzewo • Polska Wieś • Pomarzanowice • Promno • Stęszewko • Wagowo • Węglewo • Wronczyn • Złotniczki Pozostałe miejscowości Barcinek • Bugaj • Czachurki • Główienka • Gołunin • Gołuń • Gorzkie Pole • Jerzyn • Jezierce • Kaczyna • Kapalica • Kołatka • Kowalskie • Krześlice • Kuracz • Nadrożno • Nowa Górka • Olszak • Pomarzanki • Promienko • Promno-Stacja • Pruszewiec • Siodłowo • Stara Górka • Stęszewice • Suchy Bór • Tuczno • Uzarzewo-Huby • Węglewko • Wójtostwo • Wronczynek • Zbierkowo

p • d • e Powiat poznański Miasta Buk • Kostrzyn • Kórnik • Luboń • Mosina • Murowana Goślina • Pobiedziska • Puszczykowo • Stęszew • Swarzędz Gminy miejskie Luboń • Puszczykowo Gminy miejsko-wiejskie Buk • Kostrzyn • Kórnik • Mosina • Murowana Goślina • Pobiedziska • Stęszew • Swarzędz Gminy wiejskie Czerwonak • Dopiewo • Kleszczewo • Komorniki • Rokietnica • Suchy Las • Tarnowo Podgórne