Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Ustrzyki Dolne (ujednoznacznienie).

Ustrzyki Dolne
Panorama miasta
Herb Ustrzyk Dolnych
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	bieszczadzki
Gmina	Ustrzyki Dolne gmina miejsko-wiejska
Data założenia	XV wiek
Burmistrz	Bartosz Romowicz
Powierzchnia	16,79 km²
Wysokość	480 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	9292[1] 553,4 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 13
Kod pocztowy	38-700 do 38-714
Tablice rejestracyjne	RBI
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Ustrzyki Dolne
Położenie na mapie Polski Ustrzyki Dolne
49°25′47″N 22°35′12″E/49,429722 22,586667
TERC (TERYT)	1801084
SIMC	0953817
Urząd miejski ul. Kopernika 1 38-700 Ustrzyki Dolne
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Ustrzyki Dolne (ukr. Устрики Долішні, ros. Устрики Дольные) – miasto w województwie podkarpackim, siedziba powiatu bieszczadzkiego, położone nad rzeką Strwiąż. Jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Ustrzyki Dolne.

W latach 1944–1951 miasto należało do ZSRR (wróciło do Polski w ramach umowy o zmianie granic). W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. krośnieńskiego.

Leży na wysokości ok. 480 m n.p.m., na trasie małej i dużej pętli bieszczadzkiej.

Według danych z 31 grudnia 2014 r. miasto miało 9383 mieszkańców^[2].

Historia[edytuj]

Ta sekcja od 2009-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

W 1497 r.^{[potrzebny przypis]} król Jan Olbracht oddał okolice Ustrzyk Dolnych w dzierżawę Iwonii Janczonowiczowi herbu Przestrzał rodem z Siedmiogrodu, za zasługi położone w czasie wojny bukowińskiej. W 1509 r. Iwonia Unihowski herbu Przestrzał, protoplasta rodu Ustrzyckich, lokował wieś Ustrzyki, wtedy nazwaną Ustryk. Wioska leżała u zbiegu dwóch bezimiennych strumieni, a mieszkańcy nazywali ją po staropolsku Us, czyli ujście, Rzyk, czyli rzeki – stąd nazwa wsi Ustrzyki, albo ujście rzeki. Od nazwy wsi ród Unihowskiego przyjął później miano Ustrzyckich. Emerykowi Ustrzyckiemu ok. 1505 r. nadano wójtostwo i ziemie Ustrzyk Dolnych, obejmujące miejscowości Jasień, Równia, Zamłynie, Strwiążyk i część Ustjanowej. W 1667 r. Maciej Stanisław Ustrzycki – sędzia sanocki, poseł na Sejm w roku 1670, komisarz (wyznaczony do monety srebrnej, ułożenia w swoich dobrach w roku 1676) – wystawił kościół farny w Jasieniu, co aprobowała Konstytucja w 1667 r.

W 1667 r. Sejm za zasługi i fundację kościoła w Jasieniu zezwolił Maciejowi Stanisławowi Ustrzyckiemu z Unichowa herbu Przestrzał na zamianę Ustrzyk Dolnych za Ustrzyki Górne. W 1670 r. zatwierdził przywilej król Jan Kazimierz i powstała tu gmina królewska i parafia. Ród Ustrzyckich staje się dziedzicem tych ziem. Majątek w rękach Ustrzyckich pozostał do połowy XVIII w., później przeszedł na własność Ossolińskich, a następnie Mniszchów, w XIX w. – Piaseckich i Laskowskich, w XX w. – Nanowskich. Stanisław Ossoliński (drugi syn Mikołaja, starosta piotrkowski, w 1680 r. podstoli lubelski, rotmistrz chorągwi koronnej, dziedzic Hussakowa) ożenił się z Anną Ustrzycką (Birecką; żoną kasztelana przemyskiego Mikołaja Ustrzyckiego zm. w 1693 r.), właścicielką Ustrzyk, która z kolei po jego śmierci, zaślubiła Siemianowskiego. W 1723 r. w wyniku działań kasztelana sanockiego – Klemensa Ustrzyckiego herbu Przestrzał, Ustrzyki Dolne uzyskały prawa miejskie.

W 1672 r., podczas ostatniego najazdu czambułów tatarskich Nuradyna-Soltana na Bieszczady, ordyńcy ograbili i spalili miejscowość, a mieszkańców uprowadzili na wschód do niewoli. W 1727 r., na mocy postanowienia króla Polski Augusta II Mocnego, Ustrzyki otrzymały prawa miejskie. W sierpniu 1769 r. w okolicach Ustrzyk Dolnych toczyły się walki konfederatów barskich przeciwko wojskom rosyjskim Drewicza. 8 sierpnia 1769 r. pod Hoszowem w bitwie z Rosjanami zostaje ranny Franciszek Pułaski komornik bielski, rotmistrz przemyski konfederacji barskiej (stryjeczny kuzyn Kazimierza Pułaskiego), którego przewieziono na zamek leski, a po śmierci 18 sierpnia 1769 r., pochowano go w kaplicy św. Antoniego, kościoła pw. Nawiedzenia NMP w Lesku, gdzie znajduje się jego epitafium.

1772–1917[edytuj]

Zespół zabudowań rafinerii, widok od ul. Naftowej

Biblioteka publiczna, dawna synagoga z ok. 1870 r.

W 1846 r. mieszkańcy Ustrzyk i okolic aktywnie uczestniczyli w powstaniu krakowskim przeciw zaborcy. 21 lutego 1846 r. powstańcy z południowej części obwodu sanockiego szli na północ w celu opanowania Sanoka trzema szlakami: z Cisnej przez Baligród, z Lutowisk oraz z Ustrzyk Dolnych i z Ustjanowej.

W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tybularnej Ustrzyki Dolne był Wincenty Laskowski^[3]. W 1872 r. poprowadzono tędy strategiczną linię kolejową z Węgier do twierdzy Przemyśl zwaną Pierwszą Węgiersko-Galicyjską Koleją Żelazną. W okolicy został zapoczątkowany rozwój przemysłu naftowego.

W czasie I wojny światowej, na przełomie 1914/1915, front dwukrotnie przeszedł przez te tereny niszcząc miasto. Toczyły się tu walki między wojskami rosyjskimi i austriackimi. 4 września 1914 r. zatrzymał się tu owacyjnie witany polski Legion Wschodni złożony z 5 tys. legionistów, dowodzonych przez gen. Młota Fijałkowskiego, po czym pomaszerował do Sanoka, a następnie udał się pociągiem do Jasła. 21 września 1914 r. Rosjanie dotarli po walkach do Ustrzyk Dolnych. Z tych terenów wielu Polaków popierających Austrię trafiło do więzień lub na Syberię. 25 stycznia 1915 r. rozbita w bitwie pod Lutowiskami kawaleria rosyjska uciekła w popłochu przez Ustrzyki.

1918–1944[edytuj]

W listopadzie 1918 r. miasto było świadkiem zwycięskiej potyczki opancerzonego pociągu „Kozak” pod dowództwem, wówczas porucznika, Stanisława Maczka z oddziałem Ukraińskiej Armii Halickiej. 6 grudnia 1918 r. Ukraińcy zaatakowali Ustrzyki Dolne, by odciąć od Polski załogę Lwowa. Na odsiecz miastu pośpieszył przybyły z Krakowa szwadron kawalerii (60 szabel), który uderzył na Równię i u zbiegu drogi w Hoszowczyku rozbił kolumnę ukraińską, biorąc 38 jeńców. 12 grudnia 1918 r. przez Ustrzyki przeszły polskie oddziały pod dowództwem płk. Henryka Minkiewicza (2 tys. piechoty, 10 dział i pociąg pancerny „Kozak”), rozwijając natarcie, odnosząc zwycięstwo nad Ukraińcami i śpiesząc na odsiecz Lwowa.

Pomnik żołnierzy Wojska Polskiego poległych w latach 1945–1947 w Ustrzykach Dolnych

W czasie II wojny światowej walki obronne z nacierającymi wojskami hitlerowskimi toczyła 3 Brygada Górska dowodzona przez płk. Jana Kotowicza, wchodząca w skład grupy operacyjnej gen. bryg. Kazimierza Orlika-Łukoskiego. 9 września 1939 r. pod Uhercami została obsadzona przez żołnierzy batalionu Obrony Narodowej Sanok (pod dowódcą batalionu kpt. Tadeuszem Kuniewskim), zajmująca pozycję opóźniającą marsz Niemców na wschód. 10 września o godz. 11.00 batalion został zaatakowany przez niemiecką kolumnę zmotoryzowaną i po stoczeniu krótkiej walki, wycofał się. Pamiątką po tych walkach pozostały; znajdujące się na cmentarzu w Uhercach; cztery groby i krzyż z napisem: Tu leżą żołnierze walki wrześniowej 1939 roku; porucznik i ośmiu żołnierzy. 10–11 września 1939 r. wycofująca się 3 Brygada Górska, prowadziła walki pod Ustrzykami. 12 września 1939 r., gdy Niemcy wkroczyli do Ustrzyk, rozpoczęli aresztowania i wywózki do więzień. 28 września 1939 r., jeszcze w czasie kampanii wrześniowej, z miasta wycofały się oddziały niemieckie.

29 września 1939 r. miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną. 22 października 1939 r. odbyły się tzw. wybory do Zgromadzenia Narodowego Ukraińskiej SRR. 1 listopada 1939 r. na podstawie paktu Ribbentrop-Mołotow i na „prośbę” Zgromadzenia Narodowego Ukraińskiej SRR Rada Najwyższa ZSRR wydała ustawę o „włączeniu tych ziem” do Ukraińskiej SRS. Miasto oraz okolice weszły wówczas w skład obwodu drohobyckiego, a siedzibą rejonu zostały Ustrzyki Dolne. Jako język urzędowy wprowadzono ukraiński. Sowiecka okupacja pełna represji i wywózek na Syberię trwała w Ustrzykach do 27 czerwca 1941.

Ustrzyki Dolne zostały zajęte przez oddziały słowackie (Rýchla Skupina) 29 czerwca 1941 r.^[4][5] Po 29 czerwca 1941 r. całe góry znalazły się pod okupacją niemiecką. W czasie wojny działały tu oddziały partyzantki AK OP-23 „KN-23” Placówka VIII Czarna z 3 plutonami. Dowodził nią Bolesław Rudziński. Działały też Bataliony Chłopskie oraz oddziały samoobrony. Niemcy w bramach ustrzyckich kamienic przeprowadzali rozstrzeliwanie ludności żydowskiej i romskiej. Podczas okupacji Ustrzyki Dolne zostały pozbawione statusu miasta^[6].

1944–1951[edytuj]

18 września 1944 roku miasto zostało wyzwolone spod okupacji hitlerowskiej przez oddziały 1 armii gwardii 4 Frontu Ukraińskiego^[7].

Po II wojnie światowej miasto znalazło się w ZSRR. W czerwcu 1946 roku zebrano Polaków z Ustrzyk Dolnych i przyległych miejscowości, a następnie wywieziono ich pociągiem towarowym do Polski.

W składzie Ukraińskiej SRS Ustrzyki pozostawały jeszcze od lipca 1944 do 15 lutego 1951 r. W tym czasie zbudowano pomnik Józefa Stalina^[8]. Po 1951 był to jeden z trzech pomników Stalina poza ZSRR w Europie (pozostałe znajdowały się w Pradze i Budapeszcie). W ramach korekty granic Ustrzyki Dolne i okolice zostały zwrócone Polsce w zamian za obfitujący w złoża węgla rejon Sokala. W 1951 powróciło do Polski na podstawie umowy o zmianie granic, pozostając miastem (oficjalnie od 1952 r.). W Polsce owa doraźna utrata praw miejskich nie jest uwzględniana.^{[potrzebny przypis]}

Po 1951[edytuj]

Centrum Ustrzyk Dolnych

W 1954 roku na rynku odsłonięto pomnik ku czci żołnierzy radzieckich, którzy wyzwalali miasto spod okupacji hitlerowskiej^[9].

W 1956 rozebrano pomnik Józefa Stalina.

W latach 1962–1964 w Strwiążyku wybudowano zbiornik wodny, pełniący funkcje rekreacyjne (obecnie nie funkcjonuje). W roku 1964 lub 1965 powstał stadion przy ul. Kolejowej, a w późniejszym czasie trasy narciarstwa biegowego na Żukowie, na których w 1987 rozegrano pierwszy Bieszczadzki Bieg Lotników. W 1976 w Jasieniu powstał tor saneczkowy, wkrótce potem powstał kolejny, znajdujący się w parku Pod Dębami.

W kwietniu 1973 rozpoczęto w Ustrzykach budowę Zakładów Przemysłu Drzewnego Ustianowa, mające zatrudniać 1500–2000 osób. W lutym 1991 postawiono je w stan likwidacji (jako jedyne w kraju obok zakładu w Rzepedzi, który jednak otwarto ponownie). W ciągu 18 lat w zakładzie pracowało 3495 osób, 8 dyrektorów i kilkudziesięciu zastępców^[10].

Porozumienia rzeszowsko-ustrzyckie[edytuj]

W Ustrzykach Dolnych rozpoczął się na początku 1981 r. strajk rolników trwający przez 50 dni.

W nocy z 18 na 19 lutego 1981 r. w Ustrzykach Dolnych i 20 lutego 1981 r. w Rzeszowie po 50 dniach ogólnopolskiego strajku robotniczo-chłopskiego, pomimo usilnych prób jego rozbicia i oddziaływania na jego przebieg przez Służbę Bezpieczeństwa PRL w ramach akcji KRET, i przeniesienia się strajkujących do Rzeszowa, podpisano porozumienia rzeszowsko-ustrzyckie.

Po podpisaniu porozumień Przewodniczący Komitetu Strajkowego Jan Kułaj powiedział: Chłopi, Polska nasza!

Sygnowali je przedstawiciele Komisji Rządowej, Komitetu Strajkowego, który działał w imieniu Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych oraz przedstawiciele MZK NSZZ „Solidarność” w Rzeszowie i Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”. Strajk wspierali członkowie NSZZ „Solidarność”, mieszkańcy różnych miast oraz rolnicy z całego kraju oraz kapłani i Rada Główna Episkopatu Polski.

Jeden z głównych rolniczych postulatów dotyczył rejestracji NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Nastąpiła ona dopiero w 12 maja 1981 roku. Jednak rzeszowsko-ustrzyckie strajki zdecydowanie to przyspieszyły, a ponadto zmusiły władzę, m.in. do zagwarantowania nienaruszalności chłopskiej własności i wolności w obrocie ziemią, zrównania praw rolników indywidualnych z prawami gospodarstw państwowych, zrównania praw socjalnych mieszkańców wsi i miast, korzystnych zmian w oświacie na wsi oraz uznania praw religijnych, wydawania zezwoleń na budowę kościołów i zapewnienia opieki duszpasterskiej w wojsku.

Porozumienia rzeszowsko-ustrzyckie zwane Konstytucją Polskiej Wsi podpisali m.in.: w imieniu strony rządowej – wiceminister rolnictwa Andrzej Kacała, w imieniu strony społecznej: Józef Ślisz, Jan Kułaj, Władysław Żabiński (przedstawiciele rolników), Antoni Kopaczewski (przewodniczący Regionu NSZZ „Solidarność” w Rzeszowie) oraz Lech Wałęsa i Bogdan Lis (za Krajową Komisję Porozumiewawczą NSZZ „Solidarność”).

Demografia[edytuj]

• Piramida wieku mieszkańców Ustrzyk Dolnych w 2014 roku^[1].

Zabytki[edytuj]

Cerkiew greckokatolicka Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny

• Neogotycki kościół rzymskokatolicki z lat 1909–1911 pw. Matki Boskiej Królowej Polski wraz z ikoną Matki Boskiej z Dzieciątkiem z II poł. XVII wieku.
• Murowana cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Zaśnięcia Matki Bożej z 1874 r. (do 1985 magazyn materiałów budowlanych). Dzwony z tej cerkwi w 1939 w obawie przed sekwestrem wojennym zostały zakopane, a po 1951 wykopane i zarekwirowane przez władze PRL.
• Murowana dawna cerkiew na Strwiążku z 1831 r.
• Budynek dawnej synagogi z ok. 1870 r. oraz stary cmentarz żydowski (założony w XVIII wieku).
• Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP (sanktuarium Matki Boskiej Bieszczadzkiej) z 1743 r. oraz cmentarz rzymskokatolicki z końca XIX wieku.
• Stacja kolejowa z 1872 r.

Turystyka, rekreacja, sport[edytuj]

Narciarstwo[edytuj]

Ustrzyki Dolne mają najbardziej^[11] rozbudowaną infrastrukturę narciarską w woj. podkarpackim, dlatego nazywane są często zimową stolicą^[12] tego województwa.

Wyciąg krzesełkowy Laworta

W promieniu kilku kilometrów od centrum miasta znajdują się:

• Stacja Narciarska Gromadzyń. Pierwszy wyciąg linowy (tzw. wyrwirączka) powstał tu w 1962 roku, około 1963–1964 zbudowano tu pierwszy wyciąg orczykowy. W 1963 powstała tu niewielka (30 m) skocznia narciarska, a w l. 70. kolejna o K-80, która po zmontowaniu przy użyciu śmigłowca nie została jednak wykorzystana, w związku z czym po kilku latach ją rozebrano. Ponadto w l. 70. wytyczono na Gromadzyniu narciarskie trasy biegowe i biathlonowe, a na szczycie góry powstała strzelnica na 20 stanowisk, zlikwidowana później ze względów bezpieczeństwa^[13].
• Stacja Narciarska Laworta – decyzja o jej budowie została podjęta w 1978, a trasę zjazdową otwarto w 1980
• wyciągi orczykowe na Małym Królu: o długości 450 m („Olimp”) oraz o długości 200 m
• trasy biegowe na górze Żuków posiadające homologację FIS o łącznej długości ok. 10 km

Na terenie miasta znajduje się kompleks basenowo-rekreacyjny z krytą pływalnią.

Dużą atrakcją jest znajdujące się w Ustrzykach Dolnych muzeum Bieszczadzkiego Parku Narodowego wybudowane na początku lat 70. XX wieku – jest ono jednym z największych muzeów przyrodniczych w kraju.

Szlaki turystyczne[edytuj]

Szlaki spacerowe[edytuj]

• – ze stacji PKP, przez szczyty Kiń i Orlik do Jasienia,
• – z Rynku, przez szczyt Małego Króla, źródła Strwiąża, Kamienną Lawortę do Rynku,
• – ze stacji PKP, przez szczyt Gromadzyń, sanktuarium w Jasieniu do stacji PKP,
• – ze szczytu Małego Króla na szczyt Kamiennej Laworty,
• – z Rynku na cmentarz żydowski.

Szlaki piesze[edytuj]

• – niebieski szlak turystyczny Rzeszów – Grybów.

Szlaki drogowe[edytuj]

• Szlak architektury drewnianej – trasa III i trasa III A.

 Zobacz też: Ustrzyki Dolne (stacja kolejowa).

Sport[edytuj]

• Bieszczady Ustrzyki Dolne – klub piłkarski.

Synagogi[edytuj]

• synagoga w Ustrzykach Dolnych
• synagoga Stara w Ustrzykach Dolnych (bejt ha-midrasz)
• synagoga Nowa w Ustrzykach Dolnych (bejt ha-midrasz)
• synagoga Sadigorer w Ustrzykach Dolnych
• synagoga chasydów z Bełza w Ustrzykach Dolnych
• synagoga Jad Charucim w Ustrzykach Dolnych.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

Sanktuarium maryjne Matki Bożej Bieszczadzkiej w Jasieniu-Ustrzykach Dolnych

• Kościół rzymskokatolicki: Parafia Świętego Józefa Robotnika w Ustrzykach Dolnych, Parafia Matki Bożej Bieszczadzkiej w Jasieniu-Ustrzykach Dolnych, Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Ustrzykach Dolnych
• Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego: Parafia Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Ustrzykach Dolnych
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy: Sala Królestwa^[14].

Współpraca międzynarodowa[edytuj]

Miasta i gminy partnerskie:

• Sambor^[15]
• Giraltovce^[16]
• Zamárdi^[17]
• Wojnicz^[18]
• Sokółka^[19]
• Hévíz^[20]

Osoby związane z miastem[edytuj]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Ustrzykami Dolnymi.

Honorowi obywatele[edytuj]

• Ludwik Baldwin-Ramułt
• Marajke van den Bout
• Mieczysław Hampel
• Stanisław Ponichtera
• Lech Wałęsa
• Eugeniusz Waniek

Zobacz też[edytuj]

• gmina Jasień
• korekty granic Polski od 1945 roku
• Pierwsza Węgiersko-Galicyjska Kolej Żelazna
• powiat bieszczadzki
• powiat ustrzycki
• Wolna Republika Bieszczad

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Ustrzyki Dolne (1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XII: Szlurpkiszki – Warłynka. Warszawa, 1892.
• Ustrzyki Dolne w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska. Warszawa, 1902.
• Ustrzyki Dolne – galeria zdjęć
• Ustrzyki Dolne – opis i fotogaleria

p • d • e Gmina Ustrzyki Dolne Siedziba gminy: Ustrzyki Dolne Miasta Ustrzyki Dolne Sołectwa Bandrów Narodowy • Brelików-Leszczowate • Brzegi Dolne • Dźwiniacz Dolny • Hoszowczyk • Hoszów • Jałowe-Moczary • Jureczkowa • Krościenko • Liskowate • Łobozew Dolny • Łobozew Górny • Łodyna • Nowosielce Kozickie • Ropienka • Równia • Serednica-Wola Romanowa • Stańkowa • Teleśnica (wsie: Teleśnica Oszwarowa i Teleśnica Sanna) • Trzcianiec • Ustjanowa Dolna • Ustjanowa Górna • Wojtkowa • Wojtkówka • Zadwórze • Zawadka Pozostałe miejscowości Arłamów • Daszówka • Grąziowa • Jamna Dolna • Jamna Górna • Kwaszenina • Siegenthal • Sokole • Stebnik • Steinfels • Trójca • Wola Maćkowa

p • d • e Powiat bieszczadzki Miasta Ustrzyki Dolne Gminy miejsko-wiejskie Ustrzyki Dolne Gminy wiejskie Czarna • Lutowiska

p • d • e Miasta województwa podkarpackiego Miasta na prawach powiatu Krosno • Przemyśl • Rzeszów • Tarnobrzeg Miasta powiatowe Brzozów • Dębica • Jarosław • Jasło • Kolbuszowa • Lesko • Leżajsk • Lubaczów • Łańcut • Mielec • Nisko • Przeworsk • Ropczyce • Sanok • Stalowa Wola • Strzyżów • Ustrzyki Dolne Miasta gminne Baranów Sandomierski • Błażowa • Boguchwała • Brzostek • Cieszanów • Dukla • Dynów • Głogów Małopolski • Iwonicz-Zdrój • Jedlicze • Kańczuga • Kołaczyce • Narol • Nowa Dęba • Nowa Sarzyna • Oleszyce • Pilzno • Pruchnik • Przecław • Radomyśl Wielki • Radymno • Rudnik nad Sanem • Rymanów • Sędziszów Małopolski • Sieniawa • Sokołów Małopolski • Tyczyn • Ulanów • Zagórz • Zaklików