Tworzenie stron internetowych

Frombork
Herb Fromborka Flaga Fromborka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	braniewski
Gmina	Frombork gmina miejsko-wiejska
Burmistrz	Małgorzata Wrońska
Powierzchnia	7,59 km²
Populacja (30.06.2012) • liczba ludności • gęstość	2415[1] 318,2 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 55
Kod pocztowy	14-530
Tablice rejestracyjne	NBR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Frombork
Położenie na mapie Polski Frombork
54°21′30″N 19°40′59″E/54,358333 19,683056
TERC (TERYT)	2802034
SIMC	0932732
Urząd miejski ul. Młynarska 5a 14-530 Frombork
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Frombork (niem. Frauenburg^[2], łac. Castrum Dominae Nostrae) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Frombork. Jest położony na Równinie Warmińskiej, nad Zalewem Wiślanym, na północnym krańcu Wysoczyzny Elbląskiej. W miejscowości znajduje się port morski oraz morskie przejście graniczne.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. elbląskiego.

Historia[edytuj]

Ta sekcja od 2011-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Widok w kierunku Zalewu Wiślanego, w oddali Mierzeja Wiślana

Pierwsza wzmianka źródłowa o formującym się u stóp Wzgórza miasteczku pochodzi z 1278. Badania archeologiczne nie potwierdziły istnienia tutaj wcześniejszego osadnictwa. Kiedy po kolejnym powstaniu Prusów w 1275 doszczętnie spalono katedrę w Braniewie, biskup warmiński Henryk Fleming postanowił przenieść kapitułę warmińską i wybudować tu katedrę. Nazwę miasta przyjęto od Najświętszej Marii Panny, patronki katedry. Osadnicy niemieccy nazywali je – Frauenburg, a kanonicy warmińscy w swoich dokumentach pisali Castrum Dominae Nostrae – Gród Naszej Pani. Przywilej lokacyjny Frombork otrzymał w 1310, znaczenie miasto podniosło wybudowanie w latach 1329-1388 katedry pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja. Początkowo miasto stanowiło własność biskupów warmińskich, od 1320 należało do kapituły warmińskiej. Zwane było wówczas Civitas Warmiensis (Miasto Warmińskie). Tak też było w istocie, gdyż Frombork był stolicą Warmii.

Powstały w wyniku tego wyboru w ostatniej ćwierci wieku XIII kompleks osadniczy składał się z dwóch, całkowicie od siebie niezależnych, jednostek: zespołu katedralnego na wzgórzu i miasta nad brzegiem Zalewu Wiślanego. Każda z nich posiadała odmienne podstawy prawne. Dopiero w końcu wieku XIX tarasy górny i dolny powiązano w jeden zespół, natomiast w roku 1926 Wzgórze Katedralne i miasto połączone zostały administracyjnie.

Od czasów założenia życie mieszkańców miasta wiązało się głównie z rybołówstwem i rolnictwem. Z biegiem lat powstawały tutaj warsztaty rzemieślnicze świadczące głównie usługi dla kanoników i służby kościelnej. Już w średniowieczu wymieniano funkcjonowanie we Fromborku cechów krawców, piekarzy, piwowarów oraz gildii rybackiej. Pod koniec XIV w. wybudowano poszczególne wieże warowni, mimo umocnień miasto było niszczone podczas najazdów krzyżackich w latach 1414, 1455 i 1520.

Na mocy pokoju toruńskiego z 1466 miasto wraz z całą Warmią weszło w skład Korony Królestwa Polskiego. We Fromborku przebywał Mikołaj Kopernik, który jako kanonik kapituły warmińskiej żył i pracował na Wzgórzu Katedralnym niemal nieprzerwanie od roku 1510 do dnia swojej śmierci w maju 1543 roku. Właśnie tutaj Mikołaj Kopernik opracował De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich) – dzieło, które odmieniło dotychczasowe pojęcia o wszechświecie. Zespół katedralny na wzgórzu stał się także miejscem pochówku astronoma.

Frombork, rycina Krzysztofa Hartknocha z Altes und neues Preussen, 1684

Po kilkakrotnych zniszczeniach zabudowy miejskiej w czasie wojen szwedzkich rozpoczyna się w drugiej połowie wieku XVII upadek gospodarczy.

W 1772, po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej, miasto znalazło się w granicach Prus.

Pewne ożywienie daje się zauważyć po 1837, kiedy przeniesiono tutaj siedzibę biskupstwa. Rozwój turystyki, który nastąpił w końcu wieku XIX, spowodowany m.in. uruchomieniem w roku 1899 linii kolejowej, sprzyjał dalszemu rozwojowi miasteczka jako znaczącego już ośrodka turystyczno-wypoczynkowego. Powstało wówczas kilka hoteli, gospód i pensjonatów.

Zespół Wzgórza Katedralnego - Wieża Radziejowskiego i Kopernika

W wyniku drugiej wojny światowej w 1945 Frombork został włączony do Polski (polska nazwa Frombork stanowi fonetyczne przyswojenie formy niemieckiej). Dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Z powodu znacznych zniszczeń i niewielkiej liczby mieszkańców pozbawiono Frombork praw miejskich. Odbudowa zniszczonego w ponad w 80% Fromborka była przedsięwzięciem bardzo poważnym. Wymagała dużych nakładów środków oraz sił. Przy odbudowie Fromborka pomagali harcerze oraz konserwatorzy zabytków. Tym drugim największy zaszczyt przyniosła odbudowa dzwonnicy Radziejowskiej. Wieża ta leży w południowo-zachodnim narożu murów obronnych. Ponad 20 lat później dzwonnice nadbudowano oraz przykryto barokową kopułą. Kopuła była z hełmem i latarnią.

W 1946 podjęto decyzję o zorganizowaniu Muzeum Mikołaja Kopernika. Muzeum to udostępniono zwiedzającym we wrześniu 1948. W 1959 Frombork odzyskał prawa miejskie.

W latach 1966-1973 prowadzono odbudowę Fromborka, w ramach akcji Związku Harcerstwa Polskiego pod kryptonimem „Operacja 1001-Frombork”. 2391 instruktorów i harcerzy za swoją nienaganną pracę, trwającą co najmniej trzy turnusy, otrzymało najwyższe wyróżnienie – tytuł Honorowego Obywatela Fromborka (HOF). „Operacja 1001-Frombork” przygotowywała obchody 500. rocznicy urodzin Kopernika^[3].

Demografia[edytuj]

• Piramida wieku mieszkańców Fromborka w 2014 roku^[4].

Zabytki[edytuj]

Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja

Wnętrze archikatedry

Brama zachodnia oraz wieża Kopernika w zespole Wzgórza Katedralnego

• Zespół katedralny na wzgórzu złożony z katedry i obwarowań katedralnych (muru obronnego o wysokości 10 m z 6 basztami i 2 wieżami), otoczony budynkami dawnych kanonii (Muzeum Pomnika Historii Frombork Zespół Katedralny‎)
  • Bazylika Archikatedralna Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja
  • Wieża Radziejowskiego (dawna dzwonnica), w której znajduje się wahadło Foucaulta
  • Prywatna wieża Kopernika, niesłusznie uważana za jego dawne obserwatorium, a w rzeczywistości będąca jego formalnym mieszkaniem wewnątrz murów obronnych zespołu katedralnego na wypadek wojny
  • Muzeum Mikołaja Kopernika (dawny pałac biskupi)
  • 6 kanonii zewnętrznych z XVII-XVIII w. (m.in. kanonia pod wezwaniem św. Stanisława Kostki zbudowana na fundamentach starszego budynku należącego do Kopernika i będącego jego codziennym mieszkaniem, kanonia pod wezwaniem św. Michała, kanonia pod wezwaniem św. Pawła, kanonia pod wezwaniem Matki Boskiej Wniebowziętej)
• Cmentarz kanonicki
• Nowy pałac biskupi
• Dawny kościół parafialny św. Mikołaja
• Zespół poszpitalny św. Ducha i kaplica św. Anny – Muzeum Historii Medycyny
• Poewangelicki kościół św. Wojciecha
• Kapliczka przydrożna św. Jerzego przy ul. Braniewskiej
• Kapliczka przydrożna pod wezwaniem św. Józefa
• Baszta Żeglarska z XV w. (fundamenty i ściany przyziemia, powyżej historyzująca nadbudowa z lat 80. XX w)
• Wieża wodociągowa z XVI w., przebudowana w XVII-XVIII w.
• Kanał wodny z początku XIV w.^[5]
• Stare schronisko młodzieżowe przy Elbląskiej 11
• Dom przy Błotnej 2
• Domy z XVII-XVIII w.

Transport[edytuj]

 Osobny artykuł: Frombork (przystanek kolejowy).

Przez miasto przechodzą drogi:

• 504 Elbląg - Milejewo - Pogrodzie - Frombork - Braniewo
• 505 Pasłęk - Frombork

Do Fromborka można przypłynąć z mola w Krynicy Morskiej tramwajem wodnym przez Tolkmicko lub statkiem Monika.

Wspólnoty religijne[edytuj]

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi Kościół rzymskokatolicki (Parafia archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja Apostoła) oraz Kościół Zielonoświątkowy Zbór we Fromborku – protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym.

Kultura[edytuj]

Co roku w mieście odbywa się Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej.

Miejscowość przedstawiona została w powieści i jednym filmie. We Fromborku i okolicach toczy się akcja powieści Zbigniewa Nienackiego z serii Pan Samochodzik zatytułowana „Pan Samochodzik i zagadki Fromborka”. W miejscowości tej toczy się także akcja polskiego filmu „Królowa pszczół”.

Turystyka[edytuj]

Port we Fromborku

Turystyka jest głównym źródłem dochodu mieszkańców Fromborka. Głównymi atutami tego miasta są: zabytki, spokój oraz dobre zaplecze hotelowo-gastronomiczne. Miasto jest również dobrą bazą turystyczną do wycieczek w okolice Fromborka. Główne atrakcje turystyczne miasta i okolic to rejsy po Zalewie Wiślanym, punkty widokowe, umocnienia pozostałe po II wojnie światowej, planetarium i obserwatorium astronomiczne. Planetarium znajduje się w ośmiobocznej wieży na wzgórzu katedralnym (tzw. oktogonie), posiada kopułę o średnicy 8 m mieszczącą 81 widzów. W obiekcie prezentowane są popularnonaukowe seanse astronomiczne.

Obszar ochrony uzdrowiskowej[edytuj]

13 stycznia 2015 r. Rada Ministrów podjęła decyzję o nadaniu Fromborkowi oraz sołectwom Bogdany i Ronin statusu obszaru ochrony uzdrowiskowej („Obszar Ochrony Uzdrowiskowej Frombork”)^[6]. Badania Państwowego Zakładu Higieny potwierdziły, że wody chlorkowo-sodowe wydobywane w tutejszym odwiercie Frombork IGH-1 mogą być stosowane do zabiegów profilaktycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych. Decyzja ta stwarza szansę – po stworzeniu odpowiedniej infrastrukury – na zostanie drugą w województwie warmińsko-mazurskim (po Gołdapi ) miejscowością uzdrowiskową^[7].

Ochrona przyrody[edytuj]

Północna część miasta znajduje się w obrębie obszarów Natura 2000 Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana (PLH280007) SOO oraz Zalew Wiślany (PLB280010) OSO^[8].

Na terenie miasta znajduje się 10 pomników przyrody^[9]:

Miasta partnerskie[edytuj]

• Sucha Beskidzka
• Kozłowa Ruda
• Swietłyj

Sport[edytuj]

We Fromborku działa klub piłkarski KS „Zalew” Frombork (klasa okręgowa, grupa warmińsko-mazurska II).

Zobacz też[edytuj]

• Cmentarz żydowski we Fromborku

Przypisy[edytuj]

Linki zewnętrzne[edytuj]

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Frombork

• Serwis Internetowy Miasta
• Historia Żydów we Fromborku na portalu Wirtualny Sztetl
• Frombork w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. II: Derenek – Gżack. Warszawa, 1881.
• Port Frombork - locja dla żeglarzy Piotra Saleckiego

p • d • e Miasta województwa warmińsko-mazurskiego Miasta powiatowe Bartoszyce • Braniewo • Działdowo • Elbląg • Ełk • Giżycko • Gołdap • Iława • Kętrzyn • Lidzbark Warmiński • Mrągowo • Nidzica • Nowe Miasto Lubawskie • Olecko • Olsztyn • Ostróda • Pisz • Szczytno • Węgorzewo Miasta gminne Barczewo • Biała Piska • Biskupiec • Bisztynek • Dobre Miasto • Frombork • Górowo Iławeckie • Jeziorany • Kisielice • Korsze • Lidzbark • Lubawa • Mikołajki • Miłakowo • Miłomłyn • Młynary • Morąg • Olsztynek • Orneta • Orzysz • Pasłęk • Pasym • Pieniężno • Reszel • Ruciane-Nida • Ryn • Sępopol • Susz • Tolkmicko • Zalewo

p • d • e Gmina Frombork Siedziba gminy: miasto Frombork Sołectwa Baranówka • Biedkowo • Bogdany • Drewnowo • Jędrychowo • Krzywiec • Krzyżewo • Narusa • Nowe Sadłuki • Ronin • Wielkie Wierzno Miejscowości niesołeckie Baranówka-Leśniczówka • Biedkowo-Osada • Niewiastowo • Nowiny • Wilanowo-Leśniczówka

p • d • e Powiat braniewski Miasta Braniewo • Frombork • Pieniężno Gminy miejskie Braniewo Gminy miejsko-wiejskie Frombork • Pieniężno Gminy wiejskie Braniewo • Lelkowo • Płoskinia • Wilczęta