Tworzenie stron internetowych

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Kleszczele

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Kleszczele
Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy
Herb Kleszczel
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	hajnowski
Gmina	Kleszczele gmina miejsko-wiejska
Data założenia	XV wiek
Prawa miejskie	1523-1950, 1993
Burmistrz	Aleksander Sielicki
Powierzchnia	46,71 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	1 308[1] 28,0 os./km²
Strefa numeracyjna	+ 48 (85)
Kod pocztowy	17-250
Tablice rejestracyjne	BHA
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego Kleszczele
Położenie na mapie województwa podlaskiego Kleszczele
Położenie na mapie Polski Kleszczele
52°34′27″N 23°19′33″E/52,574167 23,325833
TERC (TERYT)	2005074
SIMC	0031727
Urząd miejski ul. 1 Maja 4, 17-250 Kleszczele
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Kleszczele (biał. Кляшчэлi, Klaszczeli) – miasto w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, nad rzeką Nurzec, położone przy granicy z Białorusią. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kleszczele. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 66 oraz dwie drogi wojewódzkie: 685 i 693. Poprzez połączenia drogowe Kleszczele skomunikowane są z Białymstokiem, Hajnówką i Siemiatyczami, a poprzez linię kolejową (istnieje tu stacja kolejowa) z Białymstokiem i Brześciem.

Historia[edytuj]

Pomnik króla Zygmunta I Starego

Kleszczele założono z rozkazu króla Zygmunta I Starego przez kanclerza i wojewodę wileńskiego Mikołaja Radziwiłła. Było miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[2], w starostwie kleszczelowskim w ziemi bielskiej województwa podlaskiego w 1795 roku^[3].

Kalendarium[edytuj]

• 1506 – pierwsze prawo lokacyjne
• 1525 – lokacja miasta królewskiego na prawie chełmińskim^[4]
• 1544 – zbudowano kościół uposażony przez królową Bonę
• 1560 – pierwsza wzmianka o parafialnych prawosławnych cerkwiach św. Mikołaja i św. Jerzego; obydwie prawdopodobnie istniały już w momencie nadania Kleszczelom praw miejskich^[5]
• 1566 – miasto liczy 385 domów i zamieszkuje około 2310 osób
• 1581 – Królowa Anna pozwoliła mieszczanom wybudować na rynku ratusz z szynkiem, wagą i postrzygalnią. W drugim przywileju nadała pieczęć i herb - baranek z chorągiewką i łacińskim napisem: Sygillum Civitatis Kleszczeleeviensis.
• 1631 – ratusz w Kleszczelach spłonął
• 1633 – cerkwie w Kleszczelach de facto przyjęły unię, siłą odebrane prawosławnym przez unickich duchownych przy pomocy starosty^[6]
• 1659 – miasto zniszczone przez wojska rosyjskie
• lata 70. XVII wieku – po wojnach miasto zamieszkuje tylko około 200 osób
• 1777 – odbudowane miasto spłonęło w wyniku wielkiego pożaru po którym zostało tylko 13 domów.
• 1795 – miasto znalazło się pod administracją zaboru pruskiego
• 1807 – miasto znalazło się pod administracją zaboru rosyjskiego w powiecie bielskim obwodu białostockiego
• 1839 – synod połocki: parafie unickie w Kleszczelach zostają włączone do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego
• 1843 – 1915 likwidacja obwodu białostockiego i włączenie miasta do powiatu bielskiego w guberni grodzieńskiej
• 1915 – miasto pod okupacją niemiecką (w wyniku działań wojennych)
• 1919 – w granicach II Rzeczypospolitej, powiat bielski w województwie białostockim
• 1925 – Powstała Ochotnicza Straż Pożarna w Kleszczelach
• 1939 – we wrześniu początkowo okupacja niemiecka po czym przekazanie miasta ZSRR
• 1939-1941 – w składzie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, rejon kleszczelowski w obwodzie brzeskim
• 1941-1944 – okupacja niemiecka (czerwiec 1941 – lipiec 1944), powiat bielski w okręgu białostockim
• 20 lipca 1944 roku Kleszczele zostały zajęte przez oddziały 65 Armii I Frontu Białoruskiego pod dowództwem gen. Pawła Batowa.
• 23 lipca 1944 miasto zostało zajęte przez niemiecką 4 i 8 kompanię czołgów 5 ppanc SS Wiking, gdzie na moście doszło do spotkania dowódcy I/5 ppanc hauptsturmfuhrer Saumenichta z dowódcą 4 Dywizji Pancernej generałem Clemensem Betzelem.
• 1944 – w granicach Polski, powiat bielski w województwie białostockim
• 1948 – powołano do życia Kasę Spółdzielczą przemianowaną w późniejszych latach na Bank Spółdzielczy.
• 1948 – powstało Koło Łowieckie "Cietrzew" w Kleszczelach
• W latach 1948-1950 stacjonował tu sztab 19 batalionu Ochrony Pogranicza.
• 1950 – utrata praw miejskich
• 1956 – powstał Państwowy Ośrodek Maszynowy, Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska", Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Spółdzielnia Chemiczna "Betesca"
• 1983 – Powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne
• 1 października 1993 – odzyskanie praw miejskich
• 1997 – Pierwsze Dni Kleszczel
• 1999 – odsłonięcie pomnika króla Zygmunta I Starego
• 14 września 2002 – uroczyste otwarcie zbiornika wodnego w Repczycach
• 2004 – nad miastem przechodzi huragan niszcząc kilka ulic

Demografia[edytuj]

W 1878 roku Kleszczele liczyły 1750 mieszkańców, z których 807 było wyznania prawosławnego, 518 katolickiego, 435 mojżeszowego^[7].

Według spisu ludności z 30 września 1921 roku w Kleszczelach mieszkało 1452 osób w 321 domach, 911 podało narodowość polską, 349 – białoruską, 147 – żydowską, 45 – rosyjską narodowość^[8]. 263 osób było wyznania rzymsko-katolickiego, 567 osób było wyznania prawosławnego, 621 – wyznania mojżeszowego, 1 – bezwyznaniowiec^[8].

Według danych z 30 czerwca 2012 miasto zamieszkiwało 1373 mieszkańców^[9].

• Piramida wieku mieszkańców Kleszczel w 2014 roku^[1].

Zabytki[edytuj]

Zabytkowy budynek dworca w Kleszczelach

• układ przestrzenny, XVI wiek (nr rej.: 455 z 6 sierpnia 1979)
• cerkiew pw. św. Mikołaja z 1709 (pierwotnie dzwonnica unicka), przeb. w XIX wieku, drewniana (nr rej. 157 (163) z 16 września 1959)
• cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy (parafialna), ok. 1870 (nr rej.: 695 z 11 marca 1988)
• kościół rzymskokatolicki pw. św. Zygmunta Burgundzkiego, 1907-1910 (nr rej.: 696 z 11 marca 1988)
• dworzec kolejowy, ok. 1900 (nr rej.: 672 z 21 grudnia 1987)
• niewielka świątynia baptystów
• cmentarz prawosławny
• cmentarz żydowski

Zabytki nieistniejące:

• Stara Synagoga (spłonęła w 1881, obecnie nie istnieje)
• synagoga (rozebrana w 1941 r., obecnie nie istnieje)

Sport[edytuj]

W mieście działa klub piłki nożnej, Orzeł Kleszczele, grający w A klasie.

Urodzeni w Kleszczelach[edytuj]

• Perec Hirszbejn – żydowski pisarz, dramaturg oraz reżyser teatralny
• Katarzyna (Niczyporuk) – przełożona monasteru św. Katarzyny w Zaleszanach
• Antoni Sosnowski – polski duchowny greckokatolicki (unicki)

Kościoły i związki wyznaniowe[edytuj]

Kościół pw. św. Zygmunta Burgundzkiego

Na terenie Kleszczel działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół rzymskokatolicki
  • Parafia św. Zygmunta
• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
  • Parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy
• Kościół Chrześcijan Baptystów
  • Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów
• Świadkowie Jehowy
  • zbór i Sala Królestwa^[10]

Inne[edytuj]

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne Kleszczele^[11]. W 1993 po przekształceniu jako Gospodarstwo Rolne Skarbu Państwa Kleszczele^[12]. Po prywatyzacji jako gospodarstwo indywidualne Zenon Żwirowski^[13].

Zobacz też[edytuj]

• Starostwo kleszczelowskie

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Kleszczele w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa, 1883.

p • d • e Miasta województwa podlaskiego Miasta powiatowe Augustów • Białystok • Bielsk Podlaski • Grajewo • Hajnówka • Kolno • Łomża • Mońki • Sejny • Siemiatycze • Sokółka • Suwałki • Wysokie Mazowieckie • Zambrów Miasta gminne Brańsk • Choroszcz • Ciechanowiec • Czarna Białostocka • Czyżew • Dąbrowa Białostocka • Drohiczyn • Goniądz • Jedwabne • Kleszczele • Knyszyn • Krynki • Lipsk • Łapy • Michałowo • Nowogród • Rajgród • Stawiski • Suchowola • Supraśl • Suraż • Szczuczyn • Szepietowo • Tykocin • Wasilków • Zabłudów

p • d • e Powiat hajnowski Miasta Hajnówka • Kleszczele Gminy miejskie Hajnówka Gminy miejsko-wiejskie Kleszczele Gminy wiejskie Białowieża • Czeremcha • Czyże • Dubicze Cerkiewne • Hajnówka • Narew • Narewka