Tworzenie stron internetowych

Wielopole Skrzyńskie
Herb Wielopola Skrzyńskiego
Wnętrze kościoła pw. Wniebowzięcia NMP
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	ropczycko-sędziszowski
Gmina	Wielopole Skrzyńskie
Liczba ludności (2011)	2113[1]
Strefa numeracyjna	(+48) 17
Kod pocztowy	39-110
Tablice rejestracyjne	RRS
SIMC	0666727
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Wielopole Skrzyńskie
Położenie na mapie Polski Wielopole Skrzyńskie
49°56′48″N 21°36′52″E/49,946667 21,614444
Multimedia w Wikimedia Commons

Wielopole Skrzyńskie – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie ropczycko-sędziszowskim, w gminie Wielopole Skrzyńskie; siedziba gminy Wielopole Skrzyńskie. Leży nad rzeką Wielopolką dopływem Wisłoki.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Historia[edytuj]

Historia Wielopola sięga XI w. i czasów króla Bolesława Śmiałego. Przypuszczalnie na Stroszowej Górze powstał we wczesnym średniowieczu gród obronny, a później obok niego rozwinęła się osada.

Prawa miejskie wieś otrzymała ok. 1348, za panowania króla Kazimierza Wielkiego jako Fürstenberg (Książęca Góra) i utraciła po reformie administracyjnej w 23.03.1933. O awansie do grona miast zadecydowało położenie Wielopola na drodze handlowej z Sandomierza przez Ropczyce, doliną Wielopolki, w kierunku przełęczy karpackich na Węgry. Upadek miasta nastąpił w wyniku kolejnych wojen, epidemii, ruchów społecznych (rzeź galicyjska) i pożarów.

W 1523 Katarzyna, Anna i Małgorzata Kamienieckie – córki Jana Kamienieckiego sprzedały miasteczko Wielopole z dwoma folwarkami Góra i Konice kasztelanowi przemyskiemu Andrzejowi Czuryle za 5100 florenów.

Z historią Wielopola Skrzyńskiego związana jest także historia Żydów. Pierwsze wzmianki o ludności żydowskiej w Wielopolu Skrzyńskim odnotowano w 1641. W 1673 mieszkało tu 16 rodzin żydowskich. W 1765 miejscowy kahał skupiał 309 Żydów, zaś w samym mieście było ich 151. W 1870 wielopolska gmina żydowska liczyła 500 osób. Miała synagogę, cmentarz a rabinem był Natan Libschutz. Do 1900 liczebność gminy wzrosła do 715 osób. Rabinem był wówczas Izaak Libschutz, syn Natana. Z chwilą wybuchu drugiej wojny światowej część z ludności żydowskiej Wielopola uciekła na wschód i znalazła się w sowieckiej strefie okupacyjnej. Już w grudniu 1939 Niemcy przywieźli tu 70 Żydów wysiedlonych z Inowrocławia. W 1941 hitlerowcy spędzili do Wielopola około 150 rodzin żydowskich z okolicznych wsi. Synagoga została całkowicie zniszczona wskutek pożaru w sierpniu 1944.

W 1955, podczas projekcji filmu w kinie objazdowym, spłonęło 58 osób, w tym 38 dzieci (zob. Pożar w kinie w Wielopolu Skrzyńskim).

Zabytki[edytuj]

• Zespół kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia NMP – usytuowany w zachodnim narożu rynku, konsekrowany w 1683; kościół ma charakter barokowy, murowany, z zabytkowym wystrojem wnętrza oraz murowaną dzwonnicą^[2].
• Kapliczka św. Floriana i Sebastiana – usytuowana w rynku; murowana z drewnianymi figurami z początku XIX wieku.
• Liczne domy drewniane pochodzące z XIX wieku.
• Pozostałości po fortyfikacjach i obwarowaniach miejskich.
• Cmentarze znajdujące się wokół Wielopola stanowiące ważny element krajobrazu kulturowego.
• Cmentarz żydowski

Sport i rekreacja[edytuj]

Oprócz zabytków Wielopole Skrzyńskie posiada ośrodek rekreacyjno-sportowy z boiskiem do piłki nożnej oraz z odkrytym basenem. Miejscowość posiada ponadto tereny o dużych walorach rekreacyjnych i krajobrazowych. Gmina leży bowiem w obszarze malowniczego Pogórza Strzyżowskiego, od południa graniczy też z Czarnorzeckim Parkiem Krajobrazowym.

Kultywowane stare lokalne obyczaje[edytuj]

Emaus (Meus)

Obrzęd związany z obchodami Świąt Wielkanocnych, rozpoczynający się o północy w Wielką Sobotę, kiedy to strażacy pełniący straż przy grobie Chrystusa odwiedzają wielopolskie domostwa, bębniąc w zabytkowy bęben, pozostawiony Wielopolanom przez króla Jana III Sobieskiego, oznajmiają zmartwychwstanie Jezusa. W niedzielę wielkanocną uczestnicy zbierają się wokół figury św. Jana i w procesji, przy śpiewie pieśni wielkanocnych i dźwiękach bębna Sobieskiego podążają na cmentarz choleryczny. Upamiętniając tym ofiary epidemii cholery. Na miejscu odśpiewywany jest hymn do św. Rozalii patronki od morowego powietrza i pieśni wielkanocne.

Legenda o bębnie Sobieskiego

W opisach historii bębna nie ma zgodności co do tego czy król Jan III Sobieski podarował Wielopolanom bęben w zamian za gościnę w zamku wielopolskim, wracając spod Wiednia czy tam podążając. Jednakże większość historyków podaje, iż musiało to się wydarzyć w drodze powrotnej króla, jako że bęben jest pochodzenia tureckiego.

Kantoralia

Podkarpackie Konferencje Teatrów Poszukujących o nagrodę im. T.M. Kantora (krzesło kantorowskie). Cykliczna impreza w której biorą udział amatorskie teatry z Polski, Słowacji, Węgier, Ukrainy i Rosji.

Zamek w Wielopolu Skrzyńskim

został wybudowany przed 1580 przez Kacpra Maciejowskiego koniuszego wielkiego koronnego, kasztelana lubelskiego wraz z predium dworskim. Jak wynika z przekazów był to okazały zamek w stylu renesansowym. W historii właścicieli tego zamczyska przewijają się nazwiska takie jak: Zborowscy, Stadniccy, Skrzyńscy, hetman Jabłonowski, Ludwik Dębicki. Tradycja utrzymuje, że w zamku była kaplica arian i że w lochach mieszczą się ich groby. Hrabia Dębicki sprzedał zamek miejscowym Żydom na materiał budowlany. Ci zaś rozebrali go na budulec ok. 1906.

Osoby urodzone we wsi[edytuj]

• Tadeusz Kantor – artysta malarz, teatrolog profesor ASP w Krakowie, innowator w sztuce teatru, dramaturg
• Marcin Daniec – satyryk
• Edward Dojan-Surówka – pułkownik piechoty Wojska Polskiego.

Zobacz też[edytuj]

• Wielopole
• Wielopole Moszczyńskie

Przypisy

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Wielopole 2(4) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XIII: Warmbrun – Worowo. Warszawa, 1893.
• Strona gminy Wielopole Skrzyńskie
• Gminny Ośrodek Kultury
• Ludowy klub sportowy
• Ochotnicza Straż Pożarna

p • d • e Gmina Wielopole Skrzyńskie Sołectwa Broniszów • Brzeziny • Glinik • Nawsie • Wielopole Skrzyńskie