Tworzenie stron internetowych

Kowale Oleckie
Herb Kowal Oleckich
Kowale Oleckie - ulice Kościuszki i Ogrodowa, pośrodku widoczny kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Kowale Oleckie
Sołectwo	Kowale Oleckie
Liczba ludności (2011)	2068[1]
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	19-420
Tablice rejestracyjne	NOE
SIMC	0760432
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kowale Oleckie
Położenie na mapie Polski Kowale Oleckie
54°09′47″N 22°24′59″E/54,163056 22,416389
Strona internetowa miejscowości

Kowale Oleckie (niem. Kowahlen, 1938-1945 Reimannswalde^[2]) – wieś mazurska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Kowale Oleckie przy drodze krajowej nr 65 i przy trasie linii kolejowej Gołdap-Ełk (nieczynnej na odcinku Olecko – Gołdap).

Wieś w 2009 roku zamieszkiwało 2126 osób^[3].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Kowale Oleckie.

Historia[edytuj]

Historia Kowal Oleckich datuje się na rok 1563, kiedy to książę Albrecht nadał Absolanowi Rymanowi 60 włók boru na prawie lennym z sądownictwem wyższym i niższym. Od niego 7 października 1564 roku odkupiono 30 włók w celu założenia wsi. Na tym obszarze w 1564 roku powstała wieś szlachecka Chełchy i majątek ziemski Kowale Oleckie. Majątek ów, jak podają źródła założyli Małgorzata i Jan Kowalewscy.

Lata powstawania wsi i ich rozwój charakteryzowały się również wielką wymianą idei, której górą byli wyznawcy protestantyzmu zasiedlający Prusy Książęce. Zepsucie panujące w Kościele potrzebowało reformy. Taka sytuacja sprzyjała głoszeniu ze skutkiem idei luteranizmu i powstawaniu na tych terenach kościołów ewangelickich.

Nowo powstałe wsie w tym i miejscowość gminna Kowale Oleckie często zmieniały właścicieli. W XVIII wieku Dwór w Kowalach Oleckie dziedziczyli Tyszkowie, szlachta polska. Szkoła w tym dworze powstała w 1760 roku, a we wsi – kilkadziesiąt lat później. Poprzez tworzenie we wsiach i dworach szkół rosła świadomość społeczna wśród mieszkańców. W 1800 roku był tu majątek ziemski i wieś, która z czasem rozwinęła się w największą osadę w powiecie oleckim.

Kolejne lata w dziejach historii gminy Kowale Oleckie to postępująca germanizacja, która datowana jest od roku 1850. Tereny te częściowo pamiętają także okres I wojny światowej. Pomimo przebiegającej nieopodal (do 1919 r.) granicy z Rosją znaczących wydarzeń historycznych, czy wojennych nie odnotowano.

Lata trzydzieste XX wieku to można rzec, burzliwy rozwój tego terenu. Ludność niemiecka na szeroką skalę budowała infrastrukturę osadniczą. Powstało wiele budynków, budowano drogi, linie elektryczne, młyny, cegielnie, tartaki, gorzelnie, mleczarnie, a w Kowalach Oleckich nawet odlewnię żeliwa. Szacunkowo można podać, że w powyższym okresie na terenie obecnej gminy mieszkało blisko 10 tys. mieszkańców. W 1938 roku w Kowalach była stacja na linii kolejowej Olecko-Gołdap, urząd pocztowy, czteroklasowa szkoła podstawowa i szkoła zawodowa, urząd żandarmerii, kontroli mięsa i in. W roku 1938 w Kowalach było 1126 mieszkańców. Wcześniejsza nazwa – Kowahlen. Pod koniec lat 30 zaczęto zniemczać nazwy wsi, m.in. Kowale Oleckie na Kowahlen, a od 1938 r. – Reimannswalde.

Nastał okres II wojny światowej, w której gmina Kowale Oleckie właściwie nie ucierpiała. Podaje się, że na obszarze gminy zniszczonych zostało kilkanaście budynków jednak w odniesieniu do zniszczeń na tle kraju były one niewielkie. Ziemie wokół Kowali Oleckich zajęte zostały 22 i 23 stycznia 1945 r. przez oddziały radzieckie. Akcja przesiedleńcza Niemców była na tyle skuteczna, że z terenów usunięta została praktycznie cała ludność pochodzenia niemieckiego.

Po wojnie miejscowość była siedzibą gminy Mieruniszki.

W latach 1948-1950 stacjonował tu sztab 11 batalionu Ochrony Pogranicza.

Zabytki[edytuj]

• Zabytkowa odlewnia żeliwa z XIX w.

Instytucje zajmujące się edukacją, wychowaniem i opieką[edytuj]

Przedszkola:

• Przedszkole Samorządowe w Kowalach Oleckich

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Kowalach Oleckich

Gimnazja:

• Publiczne Gimnazjum w Kowalach Oleckich

Inne:

• Gminne Centrum Kultury i Sportu w Kowalach Oleckich
• Biblioteki gminnej w Kowalach Oleckich
• Środowiskowy Dom Samopomocy w Kowalach Oleckich
• Rezerwat „Cisowy jar” (10,7 ha) pod Kowalami Oleckimi – leży na terenie malowniczych Szeskich Wzgórz, najwyższych wzniesień w północno-wschodniej części Pojezierza Mazurskiego. Obejmuje urokliwy stromy jar szeroki na 100 m i długi na 900 m. Rośnie tu około 1,4 tys. cisów – jest to najliczniejsze skupisko tych drzew na Mazurach. Większość cisów, które są gatunkiem o bardzo wolnym tempie wzrostu, ma w obwodzie po kilkadziesiąt centymetrów, ale są i takie, które dochodzą do 2–3 m.

Hydrologia[edytuj]

Dopływ z Kowal Oleckich – bezimienny ciek wodny IV rzędu, lewobrzeżny dopływ Jarki. Długość dopływu wynosi 9,8 km i łączy się z Jarką na 81,8 km jej biegu. Powierzchnia zlewni dopływu wynosi 18 km² i zbudowana jest z gliny zwałowej. Ciek przepływa przez powiaty – gołdapski i olecki^[4].

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj]

• Kościół rzymskokatolicki
  • Parafia św. Jana Chrzciciela w Kowalach Oleckich

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

1. OLECKO Czasy, ludzie, zdarzenia Tekst: Ryszard Demby, wyd. 2000
2. Przewodnik: Mazury, Warmia, Suwalszczyzna na weekend, Wyd. Pascal 2008

Linki zewnętrzne[edytuj]

• strona internetowa gminy
• strona Urzędu Gminy

p • d • e Gmina Kowale Oleckie Siedziba gminy Kowale Oleckie Sołectwa Bialskie Pole • Borkowiny • Chełchy • Cicha Wólka • Czerwony Dwór • Czukty • Dorsze • Drozdowo • Golubie Wężewskie • Golubki • Gorczyce • Guzy • Jabłonowo • Kiliany • Kowale Oleckie • Lakiele • Monety • Rogówko • Sokółki • Stacze • Stożne • Szarejki • Szeszki • Szwałk • Wężewo • Zawady Oleckie Pozostałe miejscowości Borki • Borysowo • Budki • Daniele • Drozdówko • Dunajek • Główka • Gościrady • Kilianki • Koniszki • Kucze • Leśny Zakątek • Mazury • Piastowo • Rogojny • Szwałk (osada) • Wierzbianki • Zawady Małe • Żydy