Tworzenie stron internetowych

	Siewierz
	Siewierz
	; Zamek biskupi w Siewierzu
	Herb Siewierza
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	będziński
Gmina	Siewierz; gmina miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1276
Burmistrz	Zdzisław Banaś
Powierzchnia	38,22 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 5 485; 141,9 os./km²
Strefa numeracyjna;	+48 32
Kod pocztowy	42-470
Tablice rejestracyjne	SBE
	Położenie na mapie województwa śląskiego Siewierz
	Położenie na mapie Polski Siewierz
	50°27′59″N 19°13′48″E/50,466389 19,230000
TERC; (TERYT)	2401074
SIMC	0943204
	Urząd miejski ul. Żwirki i Wigury 16; 42-470 Siewierz
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	BIP

Siewierz (fr. Sievers, niem. Sewerien, Sewern, ros. Севеж) – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie będzińskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Siewierz.

Według danych z 31 grudnia 2012 r. miasto miało 5478 mieszkańców.

Miasto biskupstwa krakowskiego w księstwie siewierskim w końcu XVI wieku^[2].

Spis treści

1 Położenie
2 Nazwa
3 Historia
4 Demografia
5 Transport
- 5.1 Drogowy
- 5.2 Lotniczy
6 Sport
7 Religia
- 7.1 Kościół katolicki
- 7.2 Świadkowie Jehowy
8 Produkty tradycyjne
9 Ludzie związani z miastem
10 Zobacz też
11 Przypisy
12 Linki zewnętrzne

Położenie[edytuj]

Siewierz leży w historycznej Małopolsce, położony jest na Garbie Tarnogórskim nad rzeką Czarną Przemszą.

Nazwa[edytuj]

Nazwa notowana w 1123–1125 jako Seuor. Pochodzi od nieistniejącego obecnie w języku polskim rzeczownika siewior, oznaczającego „północ”. Do końca XV w. nazwa miasta brzmiała w taki właśnie sposób (Syewyor, 1470–1480). W XVI w. spotyka się już formy Siewier (1546) i Siewierz (1544). Nazwa określała zapewne miejsce położone na północ od innego obiektu geograficznego^[3].

Historia[edytuj]

Ruiny zamku biskupów krakowskich

Siewierz w granicach Korony Królestwa Polskiego jako Szewior na mapie Wacława Grodzieckiego wydrukowanej w 1592 roku.

Kamienica mieszczańska z XVIII wieku, w Rynku

Kościół św. Macieja Apostoła

Kościół św. Barbary i Walentego z 1618 roku

Pomnik ku czci Józefa Piłsudskiego przy kościele św. Macieja Apostoła

Izba Tradycji i Kultury Dawnej

Już w XII w. Siewierz był osadą targową, a od początku XIII w. siedzibą kasztelanii. Początkowo ośrodek grodowy znajdował się na południowy zachód od dzisiejszego miasta i zlokalizowany był wokół romańskiego kościoła pw. św. Jana Chrzciciela. Prawdopodobnie po najazdach mongolskich został przeniesiony w miejsce łatwiejsze do obrony. W 1276 r. Siewierz uzyskał prawa miejskie. Wytyczono wówczas rynek będący do dziś głównym centrum miasta. W XIV w. książęta bytomscy wznieśli lub zainicjowali budowę murowanego zamku. (patrz: zamek biskupi w Siewierzu)

26 lutego 1289 r. doszło pod miastem do krwawej bitwy między wojskami sprzymierzonych z Henrykiem IV Probusem książąt śląskich a koalicją Władysława Łokietka, wówczas księcia kujawskiego, i książąt mazowieckich. Wcześniejsze wtargnięcie wojsk Probusa na teren księstwa bytomskiego, w granicach którego leżała wówczas kasztelania siewierska, spowodowało złożenie przez zagrożonego Kazimierza hołdu lennego królowi Czech, Wacławowi II. Był to pierwszy z czeskich hołdów lennych na Śląsku.

30 grudnia 1443 r. biskup krakowski, Zbigniew Oleśnicki wykupił księstwo siewierskie wraz z zamkiem od zadłużonego księcia cieszyńskiego, Wacława I. Miasto stało się stolicą świeckiego księstwa feudalnego, rządzonego przez biskupów krakowskich (patrz: księstwo siewierskie). Od 1484 r. biskup krakowski Jan Rzeszowski zaczął używać tytułu księcia siewierskiego (Dominus et Princeps Ducatus Severiensis)^[4].

W XVI w. biskupi rozbudowali gotycki zamek dążąc do przekształcenia go w renesansową rezydencję. Od końca średniowiecza aż do upadku Rzeczypospolitej, Siewierz był siedzibą sądu zwanego ziemskim, który łączył w sobie cechy typowe dla dawnego prawa śląskiego oraz polskiego prawa ziemskiego, dwóch sądów: ziemskiego i grodzkiego^[5].

W czasie potopu szwedzkiego księstwo nominalnie pozostawało neutralne, jednak na zamku przebywały oddziały hetmana Stefana Czarnieckiego, co skłoniło Szwedów do jego zajęcia. Wojska szwedzkie obłożyły też Siewierz kontrybucją w naturze – trzykrotnie większą niż pozostałe miasta Księstwa Siewierskiego^[6].

W 1790 r. Sejm Wielki zlikwidował Księstwo Siewierskie wcielając je do Rzeczypospolitej. W tym samym roku książę – biskup Feliks Paweł Turski opuścił oficjalnie zamek w Siewierzu. W następstwie III rozbioru Polski (1795) Siewierz wszedł w skład pruskiego Nowego Śląska. W 1807 r. Napoleon Bonaparte restytuował księstwo siewierskie i oddał je swemu marszałkowi Jean Lannes, księciu Montebello. Po kongresie wiedeńskim Siewierz znalazł się w granicach Królestwa Kongresowego. W 1870 Siewierz utracił prawa miejskie, aby odzyskać je w 1962 r. Wcześniej przez 4 lata posiadał status osiedla. 4 września 1939 r. niemiecki Freikorps zamordował w Siewierzu 10 Polaków. W 1943 r. do obozu zagłady w Auschwitz-Birkenau wywieziona została cała ludność żydowska (w 1939 r. 229 osób).

Dzisiaj stanowi ośrodek turystyczny, leżący w zapleczu aglomeracji górnośląskiej. Zachowane zabytki to barokowe kościoły datowane od XVI do XVIII w., a zwłaszcza ruiny gotyckiego zamku książąt śląskich, a następnie biskupów krakowskich – książąt siewierskich powstałego od XIV do XVI. Pod miastem zachował się romański kościół św. Jana Chrzciciela w Siewierzu z I poł. XII w. (według Jana Długosza datowany na 1144 r.). Ruch wypoczynkowy obsługuje także zalew Przeczycko-Siewierski, zalew powstały w wyniku spiętrzenia wód Czarnej Przemszy. Od lutego 2005 r. funkcjonuje Izba Tradycji i Kultury Dawnej obejmująca ekspozycje dawnego rzemiosła, rzeźby i rękodzieła artystycznego oraz tematykę historyczną związaną z dziejami księstwa siewierskiego i jego zabytków (w tym zamku).

Demografia[edytuj]

Piramida wieku mieszkańców Siewierza w 2014 r.^[1]:

Transport[edytuj]

Drogowy[edytuj]

Przez Siewierz biegnie droga krajowa nr 1/trasa europejska E75 i droga krajowa nr 78. W listopadzie 2010 roku oddano do użytku liczącą 5,7 km południową obwodnicę miasta w ciągu drogi krajowej nr 78, wraz z dwupoziomowym skrzyżowaniem z drogą krajową nr 1. Obwodnica w znacznym stopniu uwolniła miasto od często tworzących się korków.

Oprócz tego kilka kilometrów na południe od Siewierza biegnie droga ekspresowa S1.

Lotniczy[edytuj]

Siewierz ma połączenia z lotniskiem w Pyrzowicach (przez S1 i DK78).

Sport[edytuj]

W mieście działa klub piłki nożnej Przemsza Siewierz, założony w 1946 roku.

Religia[edytuj]

Kościół katolicki[edytuj]

Dwie parafie:

Świadkowie Jehowy[edytuj]

Jeden zbór:

zbór Siewierz^[7]

Produkty tradycyjne[edytuj]

Siedem siewierskich przysmaków jest wpisanych na listę potraw tradycyjnych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi^[8]. Są to:

żurek siewierski
żołądki z gęsi po siewiersku
wątróbki gęsie po siewiersku
siewierska gęś pieczona
siewierska kaczka pieczona
smalec gęsi
borówka/brusznica siewierska

Ludzie związani z miastem[edytuj]

Błażej Derey (ur. ok. 1587 w Siewierzu, zm. 12 maja 1666) – dominikanin, iluminator, skryptor, restaurator iluminowanych kodeksów.
Bernard Sołtysik (ur. 2 maja 1940 w Siewierzu) – polski kompozytor, aranżer, pedagog

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

↑ ^a^b http://www.polskawliczbach.pl/Siewierz, w oparciu o dane GUS.
↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.
↑ K. Rymut, Nazwy miast Polski, Ossolineum, 1987, s. 216.
↑ Siewierz w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. X: Rukszenice – Sochacze. Warszawa, 1889.
↑ M. Pawlikowski, Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.
↑ S. Korusiewicz: Dzieje księstwa siewierskiego i Siewierza do 1990, Piekary Śląskie, s. 82.
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 22 maja 2014.
↑ Lista potraw tradycyjnych – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Linki zewnętrzne[edytuj]

Oficjalna strona internetowa Miasta i Gminy Siewierz
iTV Siewierz – Twoja Telewizja Lokalna
LKS Przemsza Siewierz – lokalny, piłkarski klub sportowy
Siewierz w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. X: Rukszenice – Sochacze. Warszawa, 1889.

[populacja2016-1] ttp://www.polskawliczbach.pl/Siewierz, w oparciu o dane GUS.

[2] Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.

[3] K. Rymut, Nazwy miast Polski, Ossolineum, 1987, s. 216.

[4] Siewierz w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. X: Rukszenice – Sochacze. Warszawa, 1889.

[5] M. Pawlikowski, Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.

[6] S. Korusiewicz: Dzieje księstwa siewierskiego i Siewierza do 1990, Piekary Śląskie, s. 82.

[7] Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 22 maja 2014.

[8] Lista potraw tradycyjnych – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]