Tworzenie stron internetowych

Ten artykuł od 2008-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać (wiarygodne) źródła, najlepiej w formie dokładnych przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Rypin (ujednoznacznienie).

Rypin
Nowy Rynek w Rypinie
Herb Rypina Flaga Rypina
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	rypiński
Gmina	gmina miejska
Data założenia	1065
Prawa miejskie	1345 rok
Burmistrz	Paweł Grzybowski
Powierzchnia	10,96 km²
Wysokość	ok. 90 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	16 574[1] 1 512,2 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 54
Kod pocztowy	87-500
Tablice rejestracyjne	CRY
Położenie na mapie powiatu rypińskiego Rypin
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Rypin
Położenie na mapie Polski Rypin
53°04′01″N 19°24′25″E/53,066944 19,406944
TERC (TERYT)	0412011
SIMC	0986136
Urząd miejski ul. Warszawska 40 87-500 Rypin
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Rypin (niem. Rippin) – miasto we wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, w powiecie rypińskim.

Było miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[2].

Położone na szlaku wiodącym z Kujaw na Warmię i z Pomorza na Mazowsze. Leży w północno-wschodniej części historycznej ziemi dobrzyńskiej nad rzeką Rypienicą – dopływem Drwęcy.

Położenie[edytuj]

Rypienica - rzeka przepływająca przez Rypin. Uchodzi do rzeki Drwęcy

Geograficznie obszar otaczający Rypin należy do Pojezierza Dobrzyńskiego. Ze względu na duże skupiska jezior na południowym zachodzie, okolice nazywane są Szwajcarią Dobrzyńską.

Według danych z roku 2002^[3] Rypin ma obszar 10,96 km², w tym:

• użytki rolne: 65%
• użytki leśne: 4%

Miasto stanowi 1,87% powierzchni powiatu.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa włocławskiego.

Demografia[edytuj]

Dane z 2014 roku^[4]:

• Piramida wieku mieszkańców Rypina w 2014 roku ^[1].

Komunikacja[edytuj]

Przez Rypin przebiegają drogi wojewódzkie:

• droga wojewódzka nr 534 (Grudziądz – Golub-Dobrzyń – Rypin)
• droga wojewódzka nr 557 (Rypin – Lipno)
• droga wojewódzka nr 560 (Brodnica – Rypin – Sierpc – Bielsk)
• droga wojewódzka nr 563 (Rypin – Żuromin – Mława)

 Osobny artykuł: Rypin (stacja kolejowa).

Obecnie Rypin nie posiada pasażerskiej komunikacji kolejowej. Komunikacja autobusowa zapewnia połączenia z Bydgoszczą, Toruniem, Warszawą, Włocławkiem, Olsztynem, Brodnicą, Lipnem, Płockiem, Mławą i in. Główni przewoźnicy autobusowi to Kujawsko-Pomorski Transport Samochodowy oraz Arriva.

Historia[edytuj]

Kościół Świętej Trójcy

Rypin jest jednym z najstarszych polskich miast. Pierwsze informacje o nim pochodzą z tzw. Przywileju Bolesława Śmiałego dla klasztoru Benedyktynów w Mogilnie z dnia 11 kwietnia 1065 roku. Już w XI w. miasto stało się stolicą odrębnej jednostki terytorialnej, zwanej kasztelanią, a od XIV w. – powiatu. W ciągu tysiąclecia swych dziejów Rypin czterokrotnie pozbawiany był swej pozycji miasta stołecznego północnej części ziemi dobrzyńskiej. Dochodziło do tego z różnych przyczyn w latach 1236-1300 (rozbicie dzielnicowe), 1797-1866 (Rozbiory Polski), 1916-1918 (I wojna światowa), 1975-1998 (po gierkowskiej reformie administracyjnej). Podczas okupacji niemieckiej w latach 1942-1945 niem. Rippin.

Pierwotny gród rypiński zlokalizowany był na terenie obecnej wsi Starorypin i wielokrotnie padał ofiarą najazdów plemion bałtyckich (Prusów i Litwinów), a od końca XIII w. – Krzyżaków. Ośrodek w Starorypinie w początkach XIV wieku posiadał murowany kościół bożogrobców NMP i Św. Piotra i Pawła. Prawdopodobnie między 1323 a 1326 rokiem otrzymał także prawa miejskie. Do całkowitej ruiny doprowadził miasto najazd krzyżacki z 1329 r. Odbudowa miasta nastąpiła już na nowym, łatwiejszym do obrony, miejscu. Centrum nowego Rypina stało się wzgórze nad Rypienicą, w pobliżu jeziora (obecnie ulice: Rynek, Jana Pawła II, Gdańska, Kilińskiego, 21 stycznia). Przywilej lokacyjny dla Rypina odnowił 24 czerwca 1345 r. Władysław Garbaty, książę dobrzyński. W XIV wieku Rypin był otoczony murami obronnymi z dwiema bramami: sierpecką na południu i drugą – przed mostem na Rypienicy. W mieście znajdował się kościół św. Trójcy i nieopodal zamek. W okresie XIV XV w. Rypin trzykrotnie trafiał w ręce krzyżackie. Dopiero po II pokoju toruńskim (1466) miasto – wraz z całą ziemią dobrzyńską – wróciło do Rzeczypospolitej. Gdy ponownie znalazł się w granicach Polski, stał się miejscem w którym zbierał się sąd ziemski, jeden z trzech w ziemi dobrzyńskiej^[5]. Rypin pod koniec XVI w. liczył około 900 mieszkańców i posiadał 3 kościoły: parafialny św. Trójcy, św. Ducha, oraz św. Wojciecha, znajdujący się w miejscu obecnej kaplicy św. Barbary. W odległości ok. 2,5 km od miasta, w Starorypinie, znajdował się także murowany kościół Wniebowzięcia NMP oraz św. Piotra i Pawła. Spokojny rozwój trwał do XVII w., gdy najazdy szwedzkie zrujnowały Rypin, tak jak wiele innych miast. Nie oszczędziła go także wojna północna z lat 1700-1721. Ponownie miasto odżyło po tych wydarzeniach ok. połowy XVIII w. Niewątpliwy wpływ na to miało osiedlanie się Żydów, którzy rozwijali miejscową gospodarkę.

Po II rozbiorze Polski, w 1793 r., Rypin znalazł się w granicach państwa pruskiego, by w 1807 r. trafić do utworzonego przez Napoleona Księstwa Warszawskiego, a po kongresie wiedeńskim – do Królestwa Polskiego.

Kościół ewangelicko-augsburski

W XIX w. w Rypinie i okolicach miało miejsce wiele zdarzeń, znanych w skali historii Polski: wyjście wojsk polskich generała Macieja Rybińskiego po upadku powstania listopadowego, początki tzw. partyzantki Zaliwskiego w 1833 r. czy też wydarzenia powstania styczniowego i ostatnich tygodni życia jednego z jego przywódców – gen. Zygmunta Padlewskiego. W czasie I wojny światowej, od 1915 r. Rypin znajdował się pod władzą niemiecką. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. doprowadziło do wyzwolenia spod niemieckiej okupacji. W Rypinie odrodziły się polskie władze lokalne, a od stycznia 1919 r. gród nad Rypienicą ponownie stał się stolicą powiatu, będącego częścią województwa warszawskiego.

Okres II Rzeczypospolitej był czasem rozkwitu miasta. Rozbudowano infrastrukturę: szpital św. Marcina (obecnie dra Franciszka Dłutka), Szkoła Podstawowa im. J. Piłsudskiego (obecnie SP nr 1), gimnazjum (obecnie Zespół Szkół nr 1 im. ks. Czesława Lissowskiego), stadion miejski (obecnie boisko Gimnazjum im. Józefa Wybickiego). Rozwijała się gospodarka, powstały: Spółdzielnia Mleczarska ROTR, Bank Spółdzielczy, Spółdzielczy Młyn Rolniczy. Swoje struktury miały w Rypinie liczne organizacje ogólnopolskie i stowarzyszenia lokalne. Działo się to wszystko w warunkach wielonarodowości i wielokulturowości miasta, co obrazują świątynie w nim istniejące: kościół katolicki św. Trójcy, kościół ewangelicko-augsburski, synagoga, cerkiew prawosławna. W 1928 r. Rypin wizytował prezydent RP Ignacy Mościcki.

Do ludzi, którzy zapisali się w historii miasta należą: burmistrz Józef Budzanowski, księża Czesław Lissowski i Stanisław Gogolewski, działacze gospodarczy Władysław Żochowski, Jan Rudowski (poseł na Sejm III kadencji i senator IV kadencji w II RP), Kazimierz Gorczyński oraz znany historyk, poseł na Sejm RP IV i V kadencji prof. Mirosław Krajewski.

W wyniku reformy administracyjnej z 1938 r., Rypin znalazł się w województwie pomorskim.

Dawny szpital, obecnie Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej

II wojna światowa, a szczególnie jej początek i koniec, to okres bardzo dramatyczny dla miasta i jego mieszkańców. Już we wrześniu 1939 na Rypin spadły bomby, ale najgorsze wydarzyło się później, gdy setki mieszkańców miasta i powiatu poddano akcji eksterminacyjnej. W październiku 1939 w Rypinie, formacje SS, policji niemieckiej i Selbstschutzu rozstrzelały kolejno grupy Polaków i Żydów – na ul. Warszawskiej 1000 osób, na cmentarzu żydowskim 48 osób (w tym 1 kobietę), w lasku Rusinowo 22 osoby, oraz na boisku sportowym 22 osoby^[6]. Rypiński "Dom Kaźni" stał się miejscem męczeńskiej śmierci nauczycieli, księży, urzędników, ziemian, Żydów, a lasek w Rusinowie k. Rypina (ok. 150 rozstrzelanych Polaków i Żydów^[6]) i las w Raku k. Skrwilna (ok. 1450 zamordowanych Polaków^[6], w tym uczniowie gimnazjum w Grudziądzu) – ich zbiorową mogiłą. W powiecie rypińskim egzekucje, wykonywane przez żandarmerię niemiecką, Gestapo i oddziały Jagdkommando, miały miejsce ponadto w miejscowości Księte (8 Polaków, zamordowanych w styczniu 1942), Linne (2 Polaków rozstrzelanych w styczniu 1944), Okalewko (8 Polaków rozstrzelanych 29 sierpnia 1944), oraz Czumsk Duży (22 Polaków zamordowanych w sierpniu 1944)^[6].

 Osobny artykuł: „Dom Kaźni” w Rypinie.

Mimo tych represji, od wiosny 1940 działał w Rypinie i okolicach ruch oporu Polskiego Państwa Podziemnego i jego formacji zbrojnych: Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej. W mieście stacjonował 4 Zapasowy Batalion Luftwaffe (niem. Feldersatz-Bataillon der Luftwaffe 4), a w pobliżu miasta znajdował się poligon Luftwaffe (niem. Luftwaffen-Übungsplatz Rippin). W styczniu 1945 Niemcy opuścili Rypin i w mieście powstały struktury przyszłej władzy komunistycznej. Wielu mieszkańców, związanych z ruchem oporu, zostało wywiezionych na wschód lub osadzonych w specjalnych obozach. W okolicach Rypina do 1947-48 roku działały resztki oddziałów poakowskich.

KDSH w Rypinie - market spożywczo-przemysłowy (budynek z czasów PRL)

Okres PRL to dla Rypina czas, gdy miasto do 1975 roku było stolicą powiatu i wtedy lokowano w nim inwestycje, np. Fabrykę Akcesoriów Meblowych, Zespół Szkół Ekonomicznych, rozbudowano Szpital Powiatowy. Po likwidacji powiatów Rypin stracił na znaczeniu i w systemie centralnego planowania zmniejszył się napływ środków inwestycyjnych.

W 1982 r. powołano przez biskupa płockiego, drugiej parafii rzymskokatolickiej. W 1990 r. poświęcono nowy kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego (parafia św. Stanisława Kostki).

Upadek komunizmu w 1989 r., powstanie III Rzeczypospolitej i odrodzenie prawdziwego samorządu terytorialnego, gminnego w 1990 r. i powiatowego w 1998 r., stworzyły nowe szanse rozwoju miasta.

Społeczność[edytuj]

Miasto Rypin obecnie liczy 16 950 mieszkańców. Z końcem 1998 r. gminę miejską zamieszkiwało 16 971 osób, gęstość zaludnienia wynosiła 1697 osób na km² powierzchni. Obecnie obserwuje się systematyczny spadek ludności miejskiej, a od 1978 do 1998 r. przybyło w mieście 5447 osób. Cechą charakterystyczną ludności Rypina jest liczebna przewaga kobiet nad mężczyznami. Współczynnik ten w kolejnych latach wykazuje jednak tendencję malejącą.

Edukacja[edytuj]

Przedszkola

Zespół Szkół nr 2 im. Unii Europejskiej

• Przedszkole nr 1,
• Przedszkole nr 2,
• Przedszkole nr 3 im. Niezapominajka.

Szkoły Podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. majora Henryka Sucharskiego,
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Pawła II,
• Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół nr 5 im. ks. Jana Twardowskiego.

Gimnazja

• Gimnazjum Miejskie w Zespole Szkół Miejskich im. Józefa Wybickiego,
• Gimnazjum Powiatowe w Zespole Szkół nr 1 im. ks. Czesława Lissowskiego,
• Gimnazjum Specjalne w Zespole Szkół nr 5 im. ks. Jana Twardowskiego.

Szkoły ponadgimnazjalne

• Zespół Szkół nr 1 w Rypinie im. ks. Czesława Lissowskiego
  • Liceum Ogólnokształcące,
  • Gimnazjum Powiatowe,
  • Policealne Studium Zawodowe Technik Informatyk,
  • Liceum dla Pracujących.

• Zespół Szkół nr 2 im. Unii Europejskiej
  • Technikum: Ekonomiczne, Handlowe, Informatyczne, Spedytorskie,
  • Liceum Profilowane: profil ekonomiczno-administracyjny, profil socjalny, profil zarządzanie informacją,
  • Liceum Ogólnokształcące: oddział mundurowy,
  • Szkoła Policealna,
  • Technikum Uzupełniające,
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa.

Zespół Szkół nr 3 im. Bogdana Chełmickiego

• Zespół Szkół nr 3 im. Bogdana Chełmickiego
  • Technikum: technik turystyki wiejskiej, technik informatyk, technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik agrobiznesu, technik organizacji reklamy,
  • Liceum Profilowane: profil usługowo-gospodarczy, profil rolniczo-spożywczy,
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa: zawód rolnik, zawód mechanik o specjalizacji operator pojazdów i maszyn rolniczych.

• Zespół Szkół nr 5 im. ks. Jana Twardowskiego
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa,
  • Szkoła Muzyczna I Stopnia.

• Zespół Szkół Miejskich
  • Gimnazjum im. Józefa Wybickiego,
  • Liceum Plastyczne.

Turystyka, rekreacja i sport[edytuj]

Rypińskie Centrum Sportu

Stadion MOSiR w Rypinie

Jedną z największych inwestycji sportowych w ostatnich latach jest budowa Rypińskiego Centrum Sportu, które otwarto w listopadzie 2011 r. Znajduje się tutaj nowo wybudowana hala sportowa, basen z najdłuższą zjeżdżalnią w województwie kujawsko-pomorskim (ok. 107 m), kręgielnia i spa.

Dodatkowo w mieście jest Stadion sportowy im. Stanisławy Walasiewicz, dwa boiska Orlik 2012, skatepark, korty tenisowe. Wizytówką miasta są tereny rekreacyjne zlokalizowane nad rzeką Rypienica, opieką nad nimi zajmuję się Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji. Centrum rekreacyjno-sportowe, jakim jest MOSiR, organizuje wypoczynek oraz umożliwia uprawianie wielu dyscyplin sportowych. W mieście w roku 1922 powstał klub sportowy R.K.S. Lech Rypin, grający obecnie w II lidze (grupa zachodnia). Awans wywalczył w pierwszym sezonie 2008 roku. Po 10 latach wrócił do III ligi, podobny sukces zdarzył się w 1998 roku. W sezonie 2011/12 Lech wywalczył awans do II ligi. Obecnie drużyna gra na poziomie IV ligi.

Zabytki i atrakcje turystyczne w Rypinie[edytuj]

Kaplica św. Barbary

• Kościół rzymskokatolicki pw. Najświętszego Serca Jezusa Chrystusa parafii św. Stanisława Kostki. Wewnątrz kościoła znajdują się witraże,każdy o powierzchni 212 m² przedstawiające: Ostatnią Wieczerzę, Stworzenie Świata i Sąd Ostateczny. Są to jedne z największych sakralnych witraży w Europie. W prawej nawie umieszczony jest mniejszy witraż, ukazujący symbolicznie Ducha Świętego.
• Kościół Świętej Trójcy wzniesiony został w II ćwierci XIV w. prawdopodobnie przez Krzyżaków. Zbudowany jest w stylu gotyku niemieckiego. Szczyty i kruchta zachodnia to styl neogotycki. Świątynia jest murowana, w cegłach widoczne są liczne wgłębienia (ślady po prymitywnych narzędziach służących do rozpalania ognia w czasie uroczystości obchodów wigilii paschalnej w Wielką Sobotę). Od zachodu znajduje się neogotycka kruchta. Wnętrze nakryte jest pozornym sklepieniem kolebkowym pochodzącym z 1821 r. Kościół był odnawiany po raz ostatni w 2015 r. Wokół kościoła ogrodzenie z bramą z 1839 r. i neogotycka dzwonnica z 1925 r.
• Kościół ewangelicko-augsburski. Wybudowany w 1888 r. w tzw. Grodzie Templariuszy. Neogotycki, wykonany według projektu Stappelmanna. Wnętrze kościoła zdobi bogata polichromia, rzeźbiona ambona i trzyczęściowy ołtarz. Wyposażony jest w stylowe ławki i empory. Wieżę zdobi zegar sprowadzony z Pragi w 1911 r.
• Kaplica św. Barbary zbudowana przed 1694 r. Drewniana konstrukcja zrębowa na podmurówce kamiennej. Dach wielopołaciowy kryty gontem, na nim wieżyczka zwieńczona daszkiem namiotowym. Ostatnimi czasy odkryto i odrestaurowano polichromie.
• W Rypinie można zobaczyć kamieniczki z przełomu XIX i XX w., średniowieczną siatkę ulic i charakterystyczny prostokątny rynek.

Parowóz kolei wąskotorowej

• Fragment muru obronnego usytuowany w sąsiedztwie kościoła świętej Trójcy. Zachowany fragment posiada 29 metrów długości, 5 metrów wysokości i 1,1 m grubości. Zbudowany jest z cegły na fundamencie kamiennym i pochodzi z tego samego okresu co kościół św. Trójcy.
• Gmach "Zgody" zbudowany w latach 1913–1917 w stylu przypominającym neobarok, na stalowych palach wbitych w ziemię.
• Magistrat o skromnych cechach neoklasycystycznych zbudowany w 1917 roku. Początkowo służył (do 1925 r.) jako miejska elektrownia.
• Młyn zbożowy z 1900 roku, przebudowany na galerię handlową.
• Dawny szpital, a obecnie muzeum. W latach okupacji siedziba Gestapo. Zbudowany w 4 ćw. XIX w.
• Neoklasycystyczny gmach starostwa zbudowany w 1930 roku, obecnie Urząd Miasta.
• Najstarszy drewniany budynek w mieście przy ulicy Kościuszki 31, z połowy XIX wieku.
• Na łąkach nieopodal rypińskiej fary do niedawna czytelne jeszcze były fragmenty średniowiecznych fos.
• cmentarz parafialny przy ul. Lipnowskiej z nagrobkami od 2. poł. XIX w., z kwaterą prawosławną, na której zachowanych jest ok. 30 nagrobków z XIX i pocz. XX w.^[7]

Nieistniejące obiekty sakralne i obronne[edytuj]

Cerkiew Brygady Straży Pogranicznej pw. Wprowadzenia Najświętszej Bogurodzicy do Świątyni w Rypinie

• Brama sierpecka zbudowana w 1 poł. XIV wieku, przez krzyżaków, rozebrana na rozkaz niemieckich władz okupacyjnych, przez miejscowych żydów w grudniu 1939 r.
• Drewniany kościół św. Ducha z 1823 r. na miejscu starszych kościołów bożogrobców (najstarszy 1349), rozebrany w 1940 r.
• Synagoga Żydowska w Rypinie
• Cerkiew Prawosławna w Rypinie z 1900 r. w dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonowała jako kościół szkolny, rozebrana w 1937 r.
• Zamek, zbudowany przed 1348 rokiem
• Ratusz miejski, rozebrany w 1867 roku^[8]
• W pobliskim Starorypinie kościół św. Piotra i Pawła

Religia[edytuj]

Kościół Najświętszego Serca Jezusa Chrystusa

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół Rzymskokatolicki:
  • kościół parafialny Świętej Trójcy
  • kościół parafialny św. Stanisława Kostki
• Kościół Ewangelicko-Augsburski:
  • Parafia w Rypinie
• Kościół Zielonoświątkowy, Zbór "Arka"
• Świadkowie Jehowy^[9], zbór polskojęzyczny oraz grupa polskiego języka migowego^[10].

Kultura i sztuka[edytuj]

Turyści odwiedzający Rypin mogą zwiedzić Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej, pracownię witraży Elżbiety, Andrzeja i Bartosza Bednarskich, miejsca historyczne oraz zabytki architektoniczne.

Przy Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej działa bractwo rycerskie zarządzane przez Andrzeja Szalkowskiego (dyrektor muzeum) i Kamila Poczatenko^[11]. Przy urzędzie gminy Rypin działa również młodzieżowy zespół muzyczny – Tama pod kierownictwem pana Tadeusza Szcześniaka.

Od 1904 roku w Rypinie działa Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna^[12]. Od 2000 roku przy bibliotece działa KLUB LITERACKI. Skupia poetów rypińskich, ich działalność twórcza jest na tyle interesująca, że w grudniu 2000 r. MBP wydała utwory, zebrane w antologii zatytułowanej "Album poetycki". W 2003 r. wydano kolejny tom wierszy "Album II. Wiersze, aforyzmy, proza"^[13].

Rypiński Dom Kultury sprawuje opiekę nad zespołami muzycznymi: "Silent Rave", "Insomnia", "Roller Coaster, "Lucky Strike", wokalistami, orkiestrą dętą, kabaretem, kapelą "Sami Swoi" i grupą wokalną "Walentynki". W placówce działają dwa chóry: "Belcanto" i "Srebrny włos" oraz teatr amatorski: "Teatr Poezji". Od 32 lat RDK jest organizatorem Ogólnopolskiego Przeglądu Teatrów Amatorskich "Rypińska Wiosna Teatralna" oraz Ogólnopolskiego Dziecięcego Festiwalu Country. Organizuje wystawy i wernisaże twórców lokalnych i ogólnopolskich^[14].

Od 2007 r. miasto jest siedzibą Dobrzyńskiego Towarzystwa Naukowego, które zrzesza ponad 100 członków z kraju i zza granicy. DTN wydaje periodyk naukowy pt. "Rocznik Dobrzyński". Do tej pory ukazało się już osiem tomów tego wydawnictwa o objętości ponad 3 tys. stron^[15].

Imprezy[edytuj]

Tradycją stały się już organizowane przez Browar Sierpc imprezy z cyklu Biesiady Kasztelańskie. Ponadto miasto organizuje w okresie letnim koncerty i imprezy, w czasie ostatnich kilku edycji wakacyjnych koncertów gwiazdami na koncertach byli: Doda, Ich Troje, Oddział Zamknięty, Boys, Classic, Bartek Wrona, Szymon Wydra, Stachursky, Dżem oraz wielu wielu innych artystów. W Miejskim Ośrodku Kultury tradycją jest "Rypińska Wiosna Teatralna". Co roku także odbywają się tu Ogólnopolskie Targi Rolnicze Agra Rypin, a także Rypiński Bieg po Zdrowie Doliną Rypienicy (dystans 10 km) organizowany przez Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Rypinie. Bieg odbywa się corocznie we wrześniu, jego pomysłodawcą i inicjatorem jest Cezary Jankowski (dziennikarz, pasjonat biegania). Do tej pory zorganizowano 6 edycji tej imprezy sportowej . W ostatnich edycjach, najszybszymi Rypinianinami okazali się Michał Rupiński, Bartosz Grabkowski, Edward Łabęcki oraz Jonasz Thies^[16], były zawodnik KB Lech Rypin (a obecnie reprezentant warszawskiego ENTRE.PL Team). Rypiński Klub Biegacza oddał pod skrzydła Jacka Woźniaka (MKL Toruń) Michała Rupińskiego. Obecnie zawodnik ten jest Halowym Wicemistrzem Polski na dystansie 1500m.

Ekologia[edytuj]

Miasto posiada system wodociągowo-kanalizacyjny i odwodnieniowy, mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków. Korzysta z własnego wysypiska śmieci. W 2003 r. oddano do użytku Regionalny Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych w Puszczy Miejskiej, wybudowany przez Związek Gmin Rypińskich. W 2004 r. Rypin otrzymał tytuł Gmina Przyjazna Środowisku.^{[potrzebny przypis]}

Przedsiębiorczość i inwestycje[edytuj]

Dawny młyn, obecnie galeria handlowa

Spółdzielnia Mleczarska ROTR

W mieście najprężniej działają branże: odzieżowa, spożywcza, budowlana i metalowa. Silnie rozwinięty jest handel zarówno hurtowy, jak i detaliczny. W tych gałęziach znajduje pracę większość mieszkańców. W Rypinie funkcjonuje osiem firm zatrudniających powyżej stu osób. Produkcja zdrowej żywności stwarza możliwość rozbudowy przetwórstwa. Wśród potentatów rynku lokalnego znajdują się tak znane i cenione na rynku polskim i rynkach zagranicznych firmy jak: firma Rejs Rypin, Kaufmann, DAMIX, EMIX, Spółdzielnia Mleczarska ROTR, Kujawsko-Dobrzyńska Spółdzielnia Handlowa i wiele innych, które same w sobie poprzez znaczącą pozycję promują region. Miasto dysponuje zarówno nieruchomościami, jak i terenami pod zabudowę, oferując ulgi podatkowe i duże zasoby wykwalifikowanej siły roboczej. Jako stolica powiatu, zapewnia lokalną obsługę administracyjną, prawną i bankową. W myśl opracowanej na najbliższe dziesięciolecie strategii rozwoju, miasto winno stać się lokalnym, wszechstronnie przygotowanym centrum obsługi rolnictwa, wykorzystującym posiadane walory przyrodnicze i turystyczne.

Urodzeni w Rypinie[edytuj]

Urodzeni w Rypinie

Zbigniew Suszyński – aktor

Rafał Cieszyński – aktor

• Wiktor Gosiewski – lekarz, żołnierz Legionów Polskich, peowiak, poseł
• Faustin Wirkus - amerykański podoficer piechoty morskiej, król Gonâve w latach 1926−1929
• Teofil Budzanowski – pedagog, nauczyciel i poseł
• Bolesław Olszewski – farmaceuta, profesor UW
• Stanisław Bukowski – inżynier architekt, urbanista, konserwator zabytków
• Włodzimierz Missol – duchowny luterański
• Maria Hanna Niżankowska - lekarz, profesor okulistyki
• Stefan Łochtin – dziennikarz
• Irena Treichel – bibliotekarka
• Zbigniew Dutkowski – dziennikarz sportowy
• Mieczysław Zembrzuski – inżynier, profesor Politechniki Wrocławskiej.
• Jan Umiński – duchowny rzymskokatolicki, kapelan Solidarności
• Włodzimierz Łoziński – dziennikarz
• Bogdan Jan Balcerowicz – poeta, prozaik, publicysta, dziennikarz
• Ewa Decówna – aktorka
• Lech Kowalski – lekkoatleta
• Zbigniew Suszyński – aktor
• Zbigniew Sosnowski – poseł
• Rafał Cieszyński – aktor
• Joanna Lazer z domu Czarnecka – piosenkarka zespołu Red Lips

W Rypinie urodził się Joseph Frank Zelazny, ojciec klasycznego pisarza fantasy i science-fiction Rogera Zelaznego. W Rypinie urodzili się także aktorzy: Ewa Decówna, Renata Kretówna, Dominika Markuszewska, Rafał Cieszyński, Zbigniew Suszyński, Jerzy Aleksander Braszka.

Z Rypina wywodzą się Lech Kowalski – lekkoatleta, sześciokrotny Mistrz Polski w rzucie młotem, Ryszard Pawłowski – taternik, alpinista i himalaista, również instruktor i przewodnik górski. Salomon Rypinski – pionier i odkrywca Alaski, jego nazwiskiem nazwana został górująca nad zatoką Haines Mount Rypinsky^[17]. gen. broni Andrzej Fałkowski – Polski Przedstawiciel Wojskowy przy Komitetach Wojskowych NATO i Unii Europejskiej w Brukseli. Z Rypinem i okolicami związani są: Stanisława Walasiewicz – mistrzyni olimpijska, wielokrotna rekordzistka świata, Walentyna Julianna Józefa Łempicka – 28 stycznia 2008 roku zamknięto jej proces beatyfikacyjny na poziomie diecezjalnym.

Przysłowia[edytuj]

W XVII i XVIII wieku funkcjonowało przysłowie: "Szlachcic spod Rypina", które oznaczało kogoś nieokrzesanego, prowincjusza^[18].

Miasta i gminy partnerskie[edytuj]

Administracja samorządowa w Rypinie

Urząd Miasta w Rypine

Urząd Gminy w Rypinie

Starostwo Powiatowe w Rypinie

Starostwo Powiatowe w Rypinie

• Bauska^[19]
• Łęczyca^[20]

Zobacz też[edytuj]

• Zamek w Rypinie
• Cmentarz żydowski w Rypinie
• Rypin (krater marsjański)

Przypisy

Bibliografia[edytuj]

• Mirosław Krajewski, Dobrzyński słownik biograficzny, Ludzie europejskiego regionu, Włocławek 2002.
• Mirosław Krajewski, Rypin. A imię ich godnym będzie, Rypin 1991.
• Mirosław Krajewski, Rypin w okresie zaborów (1793-1918), [w:] Rypin. Szkice z dziejów miasta, pod red. M. Krajewskiego, Rypin 1994, s. 139-218.
• Mirosław Krajewski, Rypinie, grodzie cichy. Albumowa monografia miasta, Rypin 2012, ss. 374.
• Mirosław Krajewski, Z krwi waszej posiew wolności. Ludzie i miejsca powstania styczniowego na ziemi dobrzyńskiej, Rypin 2013.

Linki zewnętrzne[edytuj]

• Urząd Miejski
• rypin.com – portal miasta Rypin
• Rypin w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. X: Rukszenice – Sochacze. Warszawa, 1889.

p • d • e Gmina Rypin Siedziba gminy Rypin Wsie sołeckie Balin • Borzymin • Cetki • Czyżewo • Dębiany • Dylewo • Głowińsk • Godziszewy • Jasin • Kowalki • Kwiatkowo • Linne • Marianki • Nowe Sadłowo • Podole • Puszcza Rządowa • Rusinowo • Rypałki Prywatne • Sadłowo • Sikory • Starorypin Prywatny • Starorypin Rządowy • Stawiska • Stępowo • Zakrocz Miejscowości niesołeckie Iwany • Ławy • Puszcza Miejska • Rakowo • Sadłowo-Rumunki

p • d • e Powiat rypiński Miasta Rypin Gminy miejskie Rypin Gminy wiejskie Brzuze • Rogowo • Rypin • Skrwilno • Wąpielsk